Rita Rubin. COVID-19 Vaccines vs Variants—Determining How Much Immunity Is Enough. JAMA2021 . Published online
Podsumowanie aktualnej wiedzy porusza następujące kwestie:
– wirus SARS-CoV-2 mutuje, nawet jeśli obecnie nie stwarza to bezpośredniego zagrożenia, można spodziewać się powstania wariantu, wobec którego aktualne szczepionki będą nieskuteczne
– wpływ na szybkość powstawania nowych wariantów ma stosunkowo niski odsetek zaszczepionych – większa liczba chorych to więcej replikacji wirusa i możliwości mutacji
– nie jest odpowiednie określenie „oporność na szczepionkę” wariantu wirusa. Sugeruje to analogie do antybiotykooporności, która powstaje pod wpływem nadużywania antybiotyków. W przypadku koronawirusa problem wynika z braku szczepień
– optymistyczne jest, że poza grypą sezonową, inne szczepionki przeciwko chorobom wirusowym nie wymagają okresowych aktualizacji. Są mutacje wirusa zapalenia wątroby typu B, na które nie działa szczepionka, ale nie stanowią one problemu klinicznego
– z drugiej strony badania szczepionek Novavax, Janssen/Johnson & Johnson oraz AstraZeneca w RPA, gdzie dominuje wariant B.1.351, wykazały niższą skuteczność, niż w innych krajach
– w warunkach laboratoryjnych można w osoczu osób zaszczepionych oceniać miano przeciwciał wytworzonych przy kontakcie ze stworzonymi drogą inżynerii genetycznej wariantami wirusa. Badania takie pokazują dla szczepionek kilkukrotnie niższe mianom wytworzonych przeciwciał, ale wciąż dość wysokie, uchronić przed COVID-19, a przynajmniej przed ciężką postacią choroby
– miano przeciwciał nie jest jedynym jedynym wyznacznikiem protekcji, istotna jest także rola limfocytów T cytotoksycznych i pomocniczych
– jedynym bezpośrednim testem skuteczności szczepionek będzie ocena, na ile chronią one osoby zaszczepione, przed infekcją nowymi wariantami wirusa w warunkach codziennej praktyki
– na dzisiaj wydaje się, że dostępne szczepionki dają przynajmniej częściową ochronę przed wariantami SAR-CoV-2, w tym południowoafrykańskim B.1.351, zwłaszcza w odniesieniu do ciężkich postaci COVID-19, w tym hospitalizacji
– potwierdzeniem mogą być dane epidemiologiczne z Izraela i UK, gdzie znacząco spadły wskaźniki zachorowań po masowych szczepieniach, a gdzie dominuje wariant brytyjski B.1.1.7
– US Centers for Disease Control and Prevention zaleca, aby osoby zaszczepione dalej nosiły maseczki i stosowały dystansowanie, ponieważ nie można wykluczyć, że w dalszym ciągu mogą być źródłem transmisji wirusa mimo braku objawów. Jak się jednak wydaje, szczepienie znacznie ogranicza taką transmisję
– dzisiaj nie wiemy, czy SARS-VoV-2 dołączy do wirusa grypy i wymagać będzie corocznych aktualizacji szczepionek. Wytwórcy opracowują strategie na taki wypadek, opisane w artykule.
Opracowano na podstawie: JAMA, 17 marca 2021
Marcin Kargul