Sarah Schaffer DeRoo i wsp. Planning for a COVID-19 Vaccination Program. JAMA 2020 online (dostępny pełen tekst)
Jak mamy nadzieję, długoterminowym rozwiązaniem problem COVID-19 może być powszechne zastosowanie skutecznej i bezpiecznej szczepionki. W opracowaniu jest kilkadziesiąt szczepionek, z tego 8 w fazie badań klinicznych. Scenariusze przyjmują, że szczepionka dostępna będzie powszechnie w 2021 r. Jak uczy doświadczenie, konieczne jest dokładne przygotowanie do tego zarówno pacjentów jak i medyków, proces ten już powinien się zacząć.
Największym zagrożeniem może być niechęć pacjentów. W zależności od czynników biologicznych, środowiskowych i behawioralnych, wymagany stopień odporności stadnej w populacji wynosi 55-82%. Biorąc pod uwagę, że niektóre osoby nie będą mogły być zaszczepione z powodu zaburzeń odporności, wieku czy chorób współistniejących, nawet stopień odmowy rzędu > 10% może znacząco utrudnić ten cel.
Na chwile obecną badania sondażowe wskazują, że tylko trzy czwarte Amerykanów wyraża chęć zaszczepienia, a tylko 30% jest na to gotowych w pierwszej kolejności, zaraz po udostępnieniu szczepionki.
Wśród osób sceptycznych wyróżnia się następujące motywacje:
– wątpliwości co do konieczności, czy na pewno korzyści przewyższają ryzyko, czy nie lepsza jest odporność nabyta po zachorowaniu
– wątpliwości co do bezpieczeństwa, zwłaszcza że szczepionki są opracowywane w przyspieszonym tempie, a stopień zaufania do działań władz nie jest wysoki
– swoboda wyboru, na którą powoływanie się może wynikać z braku zaufania do systemu opieki zdrowotnej
Zdaniem autorów artykułu w JAMA, już teraz należy podejmować wszechstronne wysiłki edukacyjne, oparte na transparentności przekazu co do skuteczności i ewentualnych działań niepożądanych. Zalecają oni, aby:
– szczepionka po dopuszczeniu do stosowania była szybko dostępna, sprawiedliwie i równo dystrybuowana, na początku przy niedostatecznej ogólnej licznie szczepionek preferencja należy się osobom o największym ryzyku powikłań oraz osobom mogącym zarażać innych, np. służba zdrowia
– program szczepień proaktywnie adresował potencjalne przeszkody/wątpliwości, używając argumentów dostosowanych do różnych kulturowo odbiorców
– kampania edukacyjna obejmowała media tradycyjne i społecznościowe, wykorzystywała odpowiednich „influencerów” i skutecznie prostowała dezinformacje i „fake newsy”
– profesjonaliści medyczni byli przeszkoleni, jak skutecznie rekomendować szczepienia, dzieląc się np. swoim doświadczeniem z COVID-19 i szczepieniem
Opracowano na podstawie: JAMA, 18 maja 2020
Marcin Kargul