Laure Schnabe i wp. Association Between Ultraprocessed Food Consumption and Risk of Mortality Among Middle-aged Adults in France. JAMA Intern Med. Published online
W ostatnich dekadach bardzo zwiększyła się konsumpcja żywności wysoko przetworzonej. Poddana licznym procesom fizycznym, chemicznym i biologicznym żywność jest bezpieczna mikrobiologicznie, wygodna, smaczna i dostępna cenowo.
W krajach rozwiniętych udział produktów wysoko przetworzonych to 25-50% zapotrzebowania kalorycznego (wg ostatnich danych 57% w USA). Badania sugerują, że produkty te mogą zwiększać częstość nadciśnienia, dyslipidemii, otyłości i nowotworów. Nie oceniano dotychczas ich związku z umieralnością.
W JAMA Internal Medicine opublikowano pracę opartą o obserwację kohorty ponad 44 tysięcy mieszkańców Francji w wieku ⩾ 45 lat (kohorta French NutriNet-Santé 2009-2017) (średni wiek 56,7 lat; 73% kobiety). Internetowo zbierano dane na temat spożycia (co najmniej 1 zestaw 3 raportów o spożywanych w ciągu 24 godzin pokarmach i napojach), zbierano także dane socjodemograficzne i kliniczne.
Produkty wysoko przetworzone wg klasyfikacji NOVA stanowiły średnio 29,1% przyjętych kalorii. Większa konsumpcja produktów przetworzonych wiązała się z młodszym wiekiem, niższymi dochodami i wykształceniem, życiem w pojedynkę, wyższym BMI, niższą aktywnością fizyczną.
W badanym okresie zmarło 602 uczestników badania (1,4%). Po uwzględnieniu zmiennych zakłócających wyższa o 10 % proporcja spożycia produktów wysoko przetworzonych wiązała się ze wzrostem umieralności o 14% (HR 1.14; 95%CI, 1.04-1.27; P = .008).
Obserwowana zależność była relatywnie niewielka. Wśród ograniczeń badania autorzy wymieniają udział ochotników, którzy mają wyższy stopień świadomości zdrowotnej niż reszta populacji. Liczba zgonów nie była duża a okres obserwacji stosunkowo krótki (mediana 7,1 lat), istnieje też możliwość wpływu zmiennych nie ujętych w analizie (residual confounding).
Potencjalne ryzyko produktów wysoko przetworzonych wynika z dużej zawartości tłuszczów nasyconych, soli, dodanych cukrów, małej ilości błonnika i witamin. Ponadto, w przypadku konserwantów takich jak azotyn sodu czy dwutlenek tytanu badania doświadczalne sugerują potencjalną kancerogenność. W czasie obróbki termicznej również mogą wytwarzać się kancerogenne substancje jak akrylamid czy aminy heterocyklicze. Niektóre doniesienia sugerują wpływ sztucznych słodzików na mikrobiom jelitowy i skłonność do cukrzycy. „Podejrzane” są także niektóre składniki opakowań, jak bisfenol A.
We wrześniu 2018 r. we Francji przedstawiono parlamentarny raport dotyczący żywności wysoko przetworzonej. Postuluje on działania w kierunku poprawy jakości produktów przetworzonych (ograniczenie soli, większe restrykcje odnośnie dodatków i zanieczyszczeń) o także ograniczenia w zakresie reklamy.
Zdaniem autorów szybko zwiększająca się konsumpcja produktów wysoko przetworzonych może spowodować rosnącą zapadalności na raka i inne choroby niezakaźne. Wyniki powinny zostać potwierdzone w innych populacjach populacjach, potrzebne są też dalsze badania dla lepszego zrozumienia, które cechy tych produktów odpowiadają za zaobserwowany związek.
Opracowano na podstawie: JAMA Internal Medicine, 11 lutego 2019
Marcin Kargul