Deborah Grady i wsp. Why Is Nonadherence to Cancer Screening Associated With Increased Mortality? JAMA Intern Med. Published online
W JAMA Internal Medicine opublikowano pracę na podstawie danych badania Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian (PLCO) Cancer Screening Trial, oceniającą związek między przestrzeganiem zaleceń dotyczących badań przesiewowych w kierunku określonych nowotworów a śmiertelnością z innych przyczyn.
W obserwacyjnym badaniu PLCO wzięły udział ogólnie zdrowe osoby w wieku 55-74 lat. Uczestnicy w ramieniu skryningu mieli zalecone następujące okresowe badania przesiewowe: rtg klatki piersiowej, sigmoidoskopię, u mężczyzn antygen PSA i badanie per rectum, u kobiet antygen 125 i USG transwaginalne. W tym ramieniu 10,8% badanych nie przeprowadziło żadnego testu – grupa „nonadherents”, 85,3% przeprowadziło wszystkie a 3,9% niektóre testy.
W 10 letniej obserwacji w grupie nieprzestrzegającej zaleceń wykazano ok. 50% wyższą śmiertelność z przyczyn innych niż rak płuc, jelita grubego, prostaty i jajnika – nadmiar zgonów dotyczył przyczyn krążeniowych, oddechowych, pokarmowych oraz innych nowotworów.
Analiza uwzględniła liczne demograficzne i kliniczne czynniki zakłócające. Zdaniem autorów za obserwowaną zależność odpowiadają czynniki behawioralne – osoby nieprzestrzegające zaleceń skryningu w badaniu PLCO prawdopodobnie lekceważyły także inne zalecenia prozdrowotne, jak szczepienia czy badania w kierunku innych chorób.
Taki błąd systematyczny wynikający z różnic w przestrzeganiu zaleceń prozdrowotnych (compliance bias) należy mieć na uwadze przy interpretacji badań obserwacyjnych. Może on tłumaczyć odmienne wyniki badań obserwacyjnych i randomizowanych. Dla przykładu obserwacje wskazywały na korzystny wpływ hormonalnej terapii zastępczej na ryzyko choroby wieńcowej, czego nie potwierdzono w badaniach randomizowanych. Podobnie w odniesieniu do ewentualnych korzyści suplementacji beta karotenu w prewencji nowotworów. Obserwowane korzystne efekty tych interwencji mogły wynikać z ogólnie większego dbania o zdrowie osób je stosujących.
Opracowano na podstawie: JAMA Internal Medicine, 28 grudnia 2018
Marcin Kargul