Pim Cuijpers. The Challenges of Improving Treatments for Depression. JAMA. 2018;320(24):2529-2530.
Szacuje się, że na depresję choruje ok. 330 mln. osób na świecie. Depresja wiąże się z gorszym funkcjonowaniem, obniżoną jakością życia, chorobami współistniejącymi, wzrostem śmiertelności i kosztami ekonomicznymi.
Wiele interwencji farmakologicznych i psychoterapeutycznych ma udowodnioną skuteczność w leczeniu depresji. Pewne kwestie jednak w dalszym ciągu stanowią wyzwanie. Artykuł w JAMA zwraca uwagę na następujące zagadnienia:
– Wysoki odsetek spontanicznego ustępowania objawów oraz efekt placebo. W meta-analizie 177 badań z udziałem ponad 44 tysięcy uczestników odpowiedź na leczenie wystąpiła u 54% leczonych aktywnie vs 38% przyjmujących placebo. Dla psychoterapii odsetki wyniosły 54% vs 41% w grupie kontrolnej. Trudno przewidzieć, u których pacjentów nastąpi spontaniczna poprawa, nadzieje wiąże się z technologiami opartymi na algorytmach samouczących się (machine learning) oraz odkryciem nowych markerów poprawy klinicznej.
– Z drugiej strony wielu pacjentów nie odpowiada na leczenie a szansa na poprawę przy stosowaniu kolejnych leków jest coraz niższa. U około 30% chorych na depresję ma ona przebieg przewlekły z niewielką odpowiedzią na leczenie. Ponadto ryzyko nawrotu jest duże (ok. 50% w ciągu 2 lat) a dowody na długoterminową skuteczność różnych interwencji zapobiegających nawrotom są ograniczone.
Jakie są zatem priorytety badawcze?
– Lepsze poznanie etiologii depresji, co pozwoli na opracowanie celowanych terapii dla poszczególnych jej rodzajów.
– Większa wiedza na temat spontanicznej poprawy może pozwolić na ograniczenie niepotrzebnych terapii i związanych z nimi kosztów. Już teraz lekarze przy mniej nasilonej chorobie często przyjmują podejście uważnego monitorowania („watchfulwaiting”) odczekując z rozpoczęciem aktywnego leczenia. Opcją są także interwencje z zakresu samoopieki, np. internetowe, bez lub z minimalnym udziałem specjalistów.
– W odniesieniu do nawrotów depresji oprócz leczenia podtrzymującego większe praktyczne znaczenie powinna mieć psychoterapia.
– W przypadku depresji przewlekłej, opornej na leczenie nadzieję wiąże się w będącymi w fazie badań pochodnymi ketaminy. Również tutaj autor widzi znaczące miejsce dla interwencji psychoterapeutycznych.
Opracowano na podstawie: JAMA, 25 grudnia 2018
Marcin Kargul