Daniel J. Morgan i wsp. 2018 Update on Medical Overuse.
Nadużywanie procedur medycznych (medical overuse) może być zdefiniowane jako opieka zdrowotna, której ryzyko i potencjalne szkody przewyższają korzyści uzyskane przez pacjenta. Pojęcie to obejmuje niepotrzebne badania diagnostyczne (overtesting) często prowadzące do nadrozpoznawalności (overdiagnosis) wówczas, gdy diagnozowane są stany, które nigdy nie spowodują dolegliwości i nie mają wpływu na rokowanie. Nadużywaniem może być także nadmierne leczenie (overtreatment) w następstwie nadrozpoznawalności lub w przypadku terapii, która ma minimalną skuteczność lub nie przynosi żadnych korzyści klinicznych.
W JAMA Internal Medicine opublikowano coroczny przegląd najważniejszych publikacji dotyczących nadużywania procedur medycznych. Spośród 910 artykułów opublikowanych w 2017 r. autorzy wybrali ich zdaniem najbardziej istotne dla praktyki klinicznej
- Niepotrzebne EKG o pacjentów niskiego ryzyka podczas rutynowych badań okresowych, które może prowadzić do kaskady dalszych procedur diagnostycznych i konsultacji specjalistycznych. W badaniu kanadyjskim takie badanie, wbrew zaleceniom towarzystw naukowych, wykonano u 22% pacjentów.
- Zbyt częste oznaczanie profilu lipidowego u pacjentów leczonych statynami. W jednym z badań wykazano, że w blisko 90% przypadków takie oznaczenie nie prowadzi do modyfikacji terapii. Dla przestrzegania zaleceń większe znaczenie mają regularne wizyty lekarskie niż testy laboratoryjne.
- Nadrozpoznawanie raka tarczycy, który nie ma wpływu na stan kliniczny i rokowanie.
- W meta-analizie 33 badań randomizowanych z udziałem pona 50 tysięcy pacjentów w wieku ponad 50 lat suplementacja wapnia, witaminy D3 lub obu nie wiązała się z redukcją ryzyka złamań.
- Pregabalina nie jest skuteczna w leczeniu rwy kulszowej i wiąże się z częstymi działaniami niepożądanymi.
- Leki przeciwpsychotyczne nie są skuteczne w zespołach majaczeniowych u pacjentów opieki paliatywnej i wiążą się z wyższym ryzykiem zgonu (HR, 1.7; P = .003).
- Zastosowanie robotów w operacjach radykalnej nefrektomii nie poprawia wyników, wydłuża czas operacji i jest bardziej kosztowne niż rutynowy zabieg laparoskopowy.
- Rutynowe czułe testy na troponiny w oddziałach ratunkowych dają często wyniki fałszywie dodatnie.
- U jednej trzeciej pacjentów z rozpoznaniem astmy pogłębiona diagnostyka wykluczyła to rozpoznanie.
- Usprawnienie elektronicznej dokumentacji medycznej pozwoliło na ograniczenie niepotrzebnych badan diagnostycznych (z 31.3 do 13.9 testów o niskiej wartości na 100 wizyt)
Opracowano na podstawie: JAMA Internal Medicine, 3 grudnia 2018
Marcin Kargul