Roger Collier. Containing health myths in the age of viral misinformation. CMAJ May 14, 2018 190 (19) E578 (dostępny pełen tekst ang.)
Jak pisze autor artykułu w of Canadian Medical Association Journal, nigdy w historii ludzkości nie było tak łatwo o zdobywanie i dzielenie się informacjami, w tym z zakresu medycyny. Niestety bardzo wiele treści znajdowanych w Internecie i dzielonych mediach społecznościowych jest niedokładna, wprowadzająca w błąd lub wręcz potencjalnie niebezpieczna.
Bezzasadne obawy przed szczepieniami prowadzą do ponownego pojawiania się dotąd kontrolowanych chorób zakaźnych. Zwolennicy naturopatii i homeopatii często zniechęcają do korzystania innych z medycyny konwencjonalnej. Mogące mieć niekorzystne skutki zdrowotne „cudowne” diety i inne produkty „wellness” są często wspierane przez celebrytów na zasadzie odwoływania się do emocji a nie naukowych faktów. Wszystkie te niebezpieczne zjawiska proliferują jak hodowle bakteryjne na pożywce agarowej.
Jako że coraz więcej osób szuka informacji o zdrowiu w Internecie, bardzo ważnym zadaniem dla profesjonalistów medycznych jest znalezienie sposobów na kierowanie tych zainteresowań ku treściom opartym na sprawdzonej wiedzy, z daleka od mitów i pseudonauki.
Co zatem można robić? Nie jest rozwiązaniem podejście czysto racjonalne, dostarczanie sprawdzonych rzetelnych informacji. Utrwalona wiara w mity medyczne nie wynika z braku informacji a z kwestii psychologicznych. Wielu użytkowników „social media” wręcz unika naukowych źródeł informacji i tkwi w społecznościach, w których ich wierzenia są dzielone.
Profesjonaliści medyczni unikać powinni poczucia wyższości, lekceważącego stosunku do mitów medycznych lub ich ignorowania. Spowoduje to tylko, że wierzący w nie ludzie będą jeszcze bardziej czuli się alienowani. Znacznie bardziej skuteczna będzie, oparta na pokorze i empatii, „przyjacielska perswazja”.
Nie jest w kompetencjach medycyny „naprawa Internetu”, ale eksperci medyczni mogą pomagać w zwalczaniu dezinformacji, np. poprzez konsultacje dla firm technologicznych na temat metod odsiewania informacji o niskiej jakości i promowania wiarygodnej wiedzy.
Zdaniem autora należy też pomyśleć o niekonwencjonalnych sposobach dotarcia do odbiorców. Na przykład poprzez tzw. „influencerów” internetowych, którzy mogą przekazywać wartościowe informacje swoim rzeszom „followersów”. Skuteczność przekazu muszą poprawić instytucje zdrowia publicznego.
Na poziomie poszczególnych klinicystów zmiana błędnych, szkodliwych przekonań pacjenta wymaga cierpliwości. Ludzie nie pozbędą się ich z dnia na dzień, zwłaszcza gdy w ten sposób mieliby zerwać ze społecznościami, które są częścią ich życia. Szansę sukcesu może zwiększyć umiejętne oferowanie nowych informacji a nie tylko podważanie dotychczasowych.
Internet i media społecznościowe będą się rozwijać a pacjenci szukać i dzielić się informacjami medycznymi. Dezinformacja nie zniknie. Pomaganie ludziom w „żeglowaniu po oceanie informacji” pomoże jednocześnie im w dobrym i zdrowym życiu.
Opracowano na podstawie: Canadian Medical Association Journal, maj 2018
Marcin Kargul