Łojko D, Rybakowski JK. Atypical depression: current perspectives. Neuropsychiatr Dis Treat. 2017 Sep 20;13:2447-2456. (dostępny pełen tekst)
W artykule w Neuropsychiatric Disease and Treatment autorzy omawiają historię definicji, epidemiologię, neurobiologię i leczenie depresji atypowej.
Koncepcja depresji atypowej ewoluowała, obecnie w klasyfikacji DSM-5 kryteria atypowości epizodu depresji obejmują reaktywność nastroju, znamienny wzrost masy ciała lub łaknienia, hipersomnię, ociężałość (odczuwaną w ramionach, nogach – paraliż ołowiany, ang. leaden paralysis) oraz wrażliwość na odrzucenie. Objawy te stanowią niejako odwrócenie depresji o cechach melancholii.
Badania epidemiologiczne wykazały, że rozpowszechnienie depresji atypowej wśród osób spełniających kryteria dużej depresji wynosi 16–29%.
W patogenezie depresji atypowej sugeruje się odmienności w odniesieniu do osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (zmniejszona aktywność), cech zapalenia (nasilenie) i zaburzenia układu leptyny (zwiększenie stężenia leptyny ma wiązać się z nadmiernym łaknieniem i otyłością oraz ociężałością).
Pierwsze definicje depresji atypowej określały ją jako oporną na zabiegi elektrowstrząsowe (ECT) oraz leki trójcykliczne (TCA) a wrażliwą na inhibitory MAO (MAOI). Późniejsze badania wskazały na skuteczność ECT. Metaanaliza z 2006 r. wskazuje ma wyższą skuteczność MAOI niż TCA oraz porównywalną MAOI z SSRI.
Obecnie MAOI są stosunkowo rzadko stosowane, nie ma szczegółowych zaleceń leczenia depresji atypowej. Wielu ekspertów skłania się do uznania, że podtypy depresji nie mają istotnego znaczenia dla wyboru grupy leków.
Ze względu na związki depresji atypowej z chorobą dwubiegunową wskazany może być test na dwubiegunowość i w razie dodatniego wyniku zastosowanie leków o działaniu antydepresyjnym i stabilizującym nastrój.
Światłoterapia nie potwierdziła pokładanych w niej nadziei, natomiast są dowody na korzyści kliniczne psychoterapii kognitywnej. Ostatnio sugeruje się skuteczność ćwiczeń fizycznych.
Autorzy postulują stworzenie na podstawie dostępnej wiedzy wytycznych postępowania w depresji atypowej z algorytmem farmakoterapii. Wskazane są też dalsze badania na neurobiologią, w tym badania asocjacyjne całego genomu.
Opracowano na podstawie: Neuropsychiatric Disease and Treatment, wrzesień 2017
Marcin Kargul