John Mandrola. Enough With the Coffee Research and Other Distractions. Medscape (dostępny pełen tekst po rejestracji)
W serwisie Medscape John M Mandrola (Baptist Medical Associates, Louisville, Kentucky) dzieli się opinią na temat publikowania doniesień z badań obserwacyjnych o niskiej wartości naukowej. Autor uważa, że prace takie, chociaż dają rozgłos medialny i „klikalność”, to odwracają uwagę od daleko ważniejszych klinicznie zagadnień. W ten sposób istotne odkrycia mogą ginąć w zalewie szumu informacyjnego.
Jako przykład autor podaje niedawne doniesienia o korzyściach picia kawy w odniesieniu do wskaźników umieralności.
Kwestia ta została już wcześniej dokładnie przebadana, a bezpieczeństwo kofeiny wykazano nawet w badaniu randomizowanym u pacjentów z zaawansowaną niewydolnością serca.
Podobnie jak z kawą sytuacja wygląda z obserwacjami skutków zdrowotnych gorzkiej czekolady.
Szczególnie dużo prac dotyczy związków różnych elementów pożywienia z ryzykiem raka. W przeglądzie badań stwierdzono, że 80% wybranych przypadkowo składników pokarmowych ma takie obserwacje (korelacja dodatnia lub ujemna). Kolejne doniesienia o cudownych właściwościach jagód goji i czy komosy ryżowej należy traktować ze zdrowym sceptycyzmem.
Inne przytaczane przykłady niewiele wnoszących badań to obserwacja związku mieszkania w okolicy o dużym ruchu ulicznym z demencją, czy gorsze rokowanie pacjentów z zawałem hospitalizowanych w miastach, w których właśnie odbywa się bieg maratoński.
W 2014 r. w JAMA opublikowano z kolei pracę, która wykazała lepsze rokowanie hospitalizowanych pacjentów z niewydolnością serca lub zatrzymaniem akcji serca w dniach odbywania się krajowych kongresów kardiologicznych (?).
Oczywiście nie wszystkie badania obserwacyjne są mało wartościowe. W niedawnym artykule w NEJM (omówionym w serwisie Vademecum) podane są przykłady badań, które bardzo znacząco przyczyniły się do postępu w medycynie.
Autor postuluje:
- redakcje czasopism medycznych powinny być bardziej restrykcyjne przy akceptacji badań obserwacyjnych do publikacji i akcentować ich ograniczenia np. w streszczeniu
- dziennikarze i media powinni być bardziej stonowani w tytułach i treści doniesień prasowych o nowych badaniach
- czytelnicy muszą być świadomi ograniczeń i błędów systematycznych związanych z badaniami obserwacyjnymi, pamiętać czynnikach zakłócających i możliwej odwrotnej przyczynowości. Zawsze mieć na uwadze, że wykazana korelacja nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego
Opracowano na podstawie: Medscape, sierpień 2017
Marcin Kargul