David Crotty. The Impact Factor. Eur Heart J 2017;38:2456–2457 (dostępny pełen tekst)
Tytułowemu zagadnieniu poświęcony jest artykuł Davida Crotty z Oxford University Press.
Wskaźnik cytowań, indeks cytowań, IF (impact factor) jest uważany za miernik siły oddziaływania i prestiżu czasopism naukowych. W jego oznaczeniu uwzględnia się łączną liczbę cytowań w roku x artykułów z danego pisma z lat x-1 i x-2, podzieloną przez łączną liczbę artykułów z tego pisma z lat x-1 i x-2.
IF został stworzony w latach 1960-tych przez Eugene Garlielda jako narzędzie oceny czasopism, przede wszystkim jako pomoc dla bibliotek przy zamawianiu subskrypcji.
Od tego czasu wskaźnik został szeroko upowszechniony jako metoda oceny wartości naukowej prac i dorobku autorów, co nie jest do końca wiarygodne. IF dotyczy bowiem czasopisma, a nie zawartych w nim artykułów, które mogą znacznie różnić się między sobą wartością naukową.
Ostatecznym celem prac naukowych są korzyści dla społeczeństwa, poszerzanie wiedzy oraz poprawa zdrowia i życia ludzi a nie uzyskanie jak największej liczby cytowań. Artykuły opisujące innowacje w codziennej praktyce, czytane przez wielu klinicystów i mogące zmienić sposób leczenia milionów pacjentów, nie są z reguły szeroko cytowane.
Zjawisko cytowania jest procesem długotrwałym. IF ogranicza się do cytowań artykułów z dwóch poprzedzających lat. Często natomiast ważność danej pracy zostaje doceniona dopiero po 5-10 latach.
Częściej cytowane są artykuły przeglądowe niż prace oryginalne (często we wstępie do pracy oryginalnej cytuje się niedawny artykuł przeglądowy jako podsumowanie dotychczasowej wiedzy). W ten sposób wartościowe artykuły przeglądowe dominują w rankingu IF, mimo że nie zawierają nowatorskich treści.
Wartość wskaźnika IF może być zawyżona prze pojedynczy szeroko cytowany artykuł, np. jedna praca w Acta Crystallographica miała ponad 6000 cytowań, windując przejściowo IF z ok. 2 do ok. 49 – tyle ile mają pisma takie jak Science czy Nature.
Należy też pamiętać, że różne dziedziny nauki mają inne praktyki w zakresie cytowania co nie pozwala na porównania np. czasopism z zakresu socjologii i neurobiologii.
IF nie jest zatem doskonały, ale też żaden inny wskaźnik taki nie jest. Ważne jest rozumienie, jak IF jest wyliczany i jakie ma ograniczenia. Największym praktycznym nadużyciem byłoby stosowanie go jako jedynego miernika dorobku naukowego badacza.
W erze „big data” coraz większe zainteresowanie budzi koncepcja altmetryki (altmetrics, ALM, article-level metrics), czyli alternatywnej metryki jako nowego, powiązanego z nowymi formami publikacji w internecie i mediami społecznościowymi wskaźnika popularności i oddziaływania dorobku naukowego. Tematyce tej będą kolejne artykuły z cyklu Cardio Pulse.
Opracowano na podstawie: European Heart Journal, 21 sierpnia 2017
Marcin Kargul