Fernando Colchero i wsp. The emergence of longevous populations. PNAS Early Edition 2016 (dostępny pełen tekst)
W piśmie Proceedings of the National Academy of Sciences zamieszczono pracę poświęconą długości życia ludzi oraz innych przedstawicieli rzędu naczelnych – małp i małpiatek. Autorzy porównywali gatunki między sobą, ludzi w obecnej epoce z przeszłością oraz różnice miedzy płciami.
Autorzy przebadali metryki urodzenia, certyfikaty zgonu i inne źródła danych ponad miliona osób od 18 wieku. Dane objęły osoby urodzone w epoce przedindustrialnej obecne społeczeństwa postindustrialne Japonii i Szwecji oraz współczesne społeczności zbieracko-łowieckie.
Oczekiwana długość życia zwiększyła się dramatycznie w ciągu ostatnich dwustu lat, jako wyraz postępu ekonomicznego i medycznego, zwłaszcza w zakresie zdrowia publicznego. W największym stopniu przyczyniła się do tego poprawa przeżycia noworodków i niemowląt oraz redukcja umieralności we wczesnym dzieciństwie.
W latach 1751–1759 w Szwecji oczekiwania długość życia wynosiła 37,8 i 34,8 lat odpowiednio dla kobiet i mężczyzn. W latach 2000-2009 wskaźniki te wynosiły 82,6 i 78,3 lat.
Dla plemienia Hadza w Tanzanii, mogącego być odzwierciedleniem wczesnych faz rozwoju ludzkości, oczekiwana długość życia kobiet i mężczyzn wynosi 37,4 i 32,4 lat.
Taka długość życia jest około 10-20 lat dłuższa niż innych gatunków z rzędu naczelnych, z którymi drogi ewolucji rozdzieliły się miliony lat temu. A zatem w ostatnich wiekach wydłużenie życia człowieka jest znacznie większe niż w ciągu milionów lat ewolucji.
Co ciekawe, różnica między płciami utrzymuje się na podobnym poziomie – kobiety żyją średnio dłużej 3-4 lata w Szwecji współcześnie jak i 200 lat temu (w Polsce różnica jest większa, kobiety 81,5 a mężczyźni 73,5 lat, dane z 2015 r. –red.) Podobna różnica występuje u większości gatunków naczelnych.
Wśród hipotez tłumaczących to zjawisko są związane z tylko jednym chromosomem X u osobników płci męskiej, przez co nie mogą być skompensowane ewentualne szkodliwe warianty genowe. Inną możliwością są utrzymujące się różnice dotyczące zachowań ryzykownych.
Zdaniem autorów ich praca rzuca nowe światło na ewolucję naczelnych i historię ludzkości, otwierając nowe perspektyw dla badań na temat czynników społecznych i starzenia.
Opracowano na podstawie: Proceedings of the National Academy of Sciences, 21 listopada 2016
Marcin Kargul