V. Khera i wsp. Genetic Risk, Adherence to a Healthy Lifestyle, and Coronary Disease. NEJM online (dostępny pełen tekst)
W patogenezie choroby wieńcowej, będącej główną przyczyną zgonów na świecie, odgrywają rolę czynniki genetyczne i środowiskowe.
Dotychczas badania asocjacyjne całego genomu (genome-wide association study, GWAS) zidentyfikowały ponad 50 alleli związanych z ryzykiem choroby wieńcowej. Na ich podstawie opracowano poligeniczny wskaźnik ryzyka (polygenic risk score).
W NEJM opublikowano pracę mającą na celu ocenę, w jakim stopniu prozdrowotny styl życia może skompensować ryzyko wynikające z predyspozycji genetycznych.
Oceniono ryzyko genetyczne uczestników trzech prospektywnych badań kohortowych: Atherosclerosis Risk in Communities study (ARIC, n= 7814), Women’s Genome Health Study (WGHS, n= 21,222) oraz Malmö Diet and Cancer Study (MDCS, n= 22,389). U uczestników analizowano także 4 komponenty zdrowego stylu życia (palenie, otyłość, dieta, wysiłek fizyczny).
W poszczególnych badaniach mediana okresu obserwacji wynosiła 18,8-20,5 roku. Stwierdzono, że u osób z najwyższego kwintyla ryzyka genetycznego incydenty wieńcowe (zgon wieńcowy, zawał, rewaskularyzacja) były o 91% (HR 1.91; 95% CI 1.75 do 2.09) częstsze w porównaniu z najniższym kwintylem.
Prozdrowotny styl życia (co najmniej 3 komponenty) vs niezdrowy styl życia (najwyżej jedna komponenta) wiązał się ze zmniejszeniem częstości incydentów w każdej kategorii ryzyka genetycznego, odpowiednio o 45%, 47% i 46% w grupach o niskim, pośrednim i wysokim ryzyku genetycznym.
Przykładowo, w kohorcie osób rasy kaukaskiej w badaniu ARIC, standardowe 10-letnie występowanie zdarzeń wieńcowych wyniosło:
– 3,1% przy niskim ryzyku genetycznym i zdrowym stylu życia
– 5,8% przy niskim ryzyku genetycznym i niezdrowym stylu życia
– 5,1% przy wysokim ryzyku genetycznym i zdrowym stylu życia
– 10,7% przy wysokim ryzyku genetycznym i niezdrowym stylu życia
A zatem udowodniono, że zmienność genetyczna oceniana poligenetycznym wskaźnikiem ryzyka wykazuje ścisły związek ze zdarzeniami wieńcowymi. Istnieje obawa, że wiedza pacjenta o swoim wysokim ryzyku genetycznym mogłaby spowodować poczucie determinizmu i braku kontroli nad możliwością poprawy swojego rokowania.
Z drugiej strony jednak wyniki pokazują, że prozdrowotny styl życia wiązał się ze względnym zmniejszeniem częstości zdarzeń wieńcowych w podobnym stopniu niezależnie od obciążeń genetycznych. Co więcej, bezwzględna redukcja jest najwyższa u osób najbardziej obciążonych genetycznie. U takich osób należałoby więc dążyć do bardziej intensywnych zmian stylu życia.
Czy wiedza o swoim wysokim genetycznym ryzyku wieńcowym może być czynnikiem motywującym do zmian behawioralnych i poprawić rokowanie, pozostaje do ustalenia w kolejnych badaniach.
Opracowano na podstawie NEJM, 13 listopada 2016
Marcin Kargul