Mona Krouss. Less is more. Physician Understanding and Ability to Communicate Harms and Benefits of Common Medical Treatments.
Skuteczna opieka nad pacjentem wymaga nie tylko praktycznej wiedzy dotyczącej zalecanych badań i terapii, ale również oceny bilansu korzyści i szkód ich stosowania. Aby podjąć świadomą decyzję, również pacjent musi rozumieć konsekwencje leczenia. Chorzy często przeceniają korzyści i nie doceniają szkodliwości medycznych procedur, co zostało potwierdzone w badaniach naukowych. Podobnie lekarze nie zawsze trafnie to oceniają. Naukowcy na łamach JAMA Internal Medicine sprawdzili poziom zrozumienia przez medyków implikacji zlecanych przez nich procedur.
Pośród rezydentów i lekarzy specjalistów z dwóch akademickich ośrodków została przeprowadzona ankieta. Oceniano znajomość korzyści i zagrożeń wybranych terapii. Pytano między innymi o częstość rozpoznania raka przy dodatnim wyniku mammografii przesiewowej (1.0-4.9%), częstość poważnego krwawienia u pacjentów z migotaniem przedsionków przyjmujących codziennie warfarynę w okresie jednego roku (1.0-4.9%), czy też skuteczność wtórnej prewencji zawału serca lub udaru mózgu (redukcja bezwzględna) poprzez przyjmowanie codzienne aspiryny w okresie 5 letnim (5.0-9.9%).
Inne pytania oceniały pewność co do udzielanej odpowiedzi, częstość używania terminów statystycznych podczas wyjaśniania celowości interwencji medycznej oraz świadomość istnienia kampanii społecznych dotyczących racjonalnego podejścia do diagnostyki i leczenia, jak np. ,,Choosing wisely” i zainteresowanie nimi.
Większość uczestników badania przeceniało korzyści (92 z 117 [78,6%] ) ale także niekorzystne skutki (77 z 117 [65.8%]) interwencji medycznych. Nie odnotowano różnic w liczbie poprawnych odpowiedzi pomiędzy rezydentami a specjalistami. Większość respondentów (53 [67,5%]) było niepewnych swoich odpowiedzi, wybierając 4 lub poniżej w skali od 1 do 10, gdzie 1 w oznaczało zupełny brak pewności, a 10 całkowitą pewność. Wykazano, że większości klinicystów zbyt rzadko lub nigdy nie używa terminów statystycznych dla wyjaśnienia pacjentowi możliwości terapeutycznych.
Medycy nie doceniają jak często leczenie nie przynosi skutków. Te przekonania mogą przyczyniać się do tych samych błędnych przeświadczeń u pacjentów i prowadzić do nadużywania procedur medycznych. Nawet gdy lekarze rozumieją celowość wdrażanych działań, to wyjaśnianie ich pacjentowi w sposób zrozumiały jest niezwykle trudne. Rozwój metod ułatwiających współpodejmowanie decyzji terapeutycznych może te kwestie ulepszyć.
Niska zdolność do oszacowywania korzyści najprawdopodobniej wynika z edukacji medycznej koncentrującej się tylko na interwencjach które są zalecane, z mocnym naciskiem na wartości p (poziom istotności), rzadko używając dokładniejszej oceny wielkości efektu – częstości obniżenia ryzyka bezwzględnego lub liczby osób, które trzeba poddać danej interwencji przez określony czas, aby zapobiec jednemu niekorzystnemu punktowi końcowemu (NNT).
Opracowała na podstawie JAMA Internal Medicine, październik 2016
Emilia Kudraszew