Daphne Miller. Maybe It’s Not the Gluten. JAMA Intern Med 2016
Komentarz w JAMA Internal Medicine poświęcony jest diecie bezglutenowej. Niedawne badania konsumenckie wykazały, że co piąty Amerykanin wyeliminował lub ograniczył gluten w diecie. Odsetek ten bardzo znacznie przekracza stosunkowo niewielką grupę chorych na celiakię lub IgE zależną alergię na pszenicę.
Częściowym wyjaśnieniem tego trendu może być po prostu kreowane przez media i marketing przeświadczenie, że produkty bezglutenowe są zdrowsze. Jednakże, wiele badań sugeruje, że osoby stosujące taką dietę odczuwają poprawę stanu zdrowia – utratę wagi, zmniejszenie objawów zapalenia czy dyskomfortu jelitowego.
Przestrzeganie diety bezglutenowej może mieć potencjalnie także negatywne konsekwencje – finansowe, społeczne, a nawet zdrowotne. Dlatego warto zastanowić się, czy w większości przypadków poprawa samopoczucia wynika z eliminacji glutenu, czy też jest markerem innych towarzyszących prozdrowotnych zmian w diecie.
Zgodnie z jedną z teorii sedno rzeczy dotyczy nie glutenu ale całych ziaren i zawartych w nich fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols – FODMAP). Powodują one wzrost ciśnienia osmotycznego w jelicie grubym i fermentację bakteryjną, co prowadzi do produkcji gazów i wzdęć. W badaniach dieta uboga w FODMAP zmniejszała objawy jelita nadwrażliwego.
Wyjaśnieniem częstego deklarowania diety bezglutenowej może być popularność takich diet jak paleo czy protokół autoimmunologiczny. Osoby je stosujące również mogą określać w badaniach ankietowych swój sposób odżywiania jako bezglutenowy. Diety te promują spożywanie nieprzetworzonych produktów dostępnych w czasach przedrolniczych i unikanie zbóż, oleju, roślin strączkowych. Nie ma jednak dowodów, aby diety te miały przewagę nad innymi opartymi na produktach nieprzetworzonych, jak dieta śródziemnomorska. Tym niemniej niektórzy uważają, że sama eliminacja wysoce przetworzonych produktów przynosi poprawę samopoczucia.
Dieta bezglutenowa może mieć różne znaczenia dla różnych osób a grupa jej przestrzegająca jest heterogenna. Chociaż decyzja o eliminacji/ograniczeniu glutenu w diecie może być marketingowo stymulowana i opierać się na przynajmniej częściowo błędnych przekonaniach, nie powinna być deprecjonowana. Badacze i klinicyści powinni wykorzystać tę możliwość dla lepszego zrozumienia subiektywnego odczuwania wpływu diety bezglutenowej na objawy i samopoczucie.
Opracowano na podstawie: JAMA Internal Medicine, wrzesień 2016
Marcin Kargul