Ian J Jacob i ewsp. Ovarian cancer screening and mortality in the UK Collaborative Trial of Ovarian Cancer Screening (UKCTOCS): a randomised controlled trial. Lancet 2016; 387: 945–56 (dostępny pełen tekst)
Rak jajnika jest piątą przyczyną zgonów nowotworowych u kobiet w Europie. Z powodu niejednoznacznych objawów diagnozowany jest najczęściej w zaawansowanym stadium, a 5-letnie przeżycie wynosi poniżej 40%.
Ostatnie lata nie przyniosły znaczących postępów w zakresie skuteczności terapii celowanych, innowacji chirurgicznych czy wykorzystania biomarkerów w diagnostyce. Wobec tego największe nadzieje wiąże obecnie się z poprawą wczesnej diagnostyki przy użyciu algorytmów wspomagających decyzje kliniczne oraz z badaniami przesiewowymi. Ograniczeniem powszechnego skriningu może być stosunkowo niska chorobowość oraz brak łatwo rozpoznawalnej fazy utajonej.
W The Lancet opublikowano oczekiwane z wielkim zainteresowaniem wyniki pierwszego dużego badania nad skutecznością badań przesiewowych: UK Collaborative Trial of Ovarian Cancer Screening (UKCTOCS).
W latach 2001-2005 do badania włączono 202 638 kobiet w wieku 50-74 lata zrandomizowanych w stosunku 1:1:2 do grup: MMS – corocznego skriningu multimodalnego (oznaczenie antygenu CA125 i ewentualnie USG transwaginalne), USS – corocznego USG transwaginalnego oraz do grupy bez badań przesiewowych.
Pierwszorzędowym punktem końcowym były zgony z powodu raka jajnika do końca 2014 r.
W czasie mediany 11,1 lat obserwacji zdiagnozowano raka jajnika u 1282 (0.6%) kobiet, w tym:
338 (0.7%) w grupie MMS, 314 (0.6%) w grupie USS i 630 (0.6%) w grupie bez skriningu. Spośród z nich z powodu raka jajnika zmarło odpowiednio: MMS – 148 (0.29%), USS – 154 (0.30%) i bez skriningu -347 (0.34%).
Redukcja śmiertelności wyniosła 15% dla MMS i 11% dla USS w porównaniu do grupy bez skriningu i nie osiągnęła istotności statystycznej. Redukcja był a większa dla lat 7-14 niż 0-7. Po wykluczeniu z analizy przypadków raka obecnego w momencie rozpoczęcia badania, dla skriningu MMS redukcja ryzyka była znacząca (p=0.021) i wyniosła 20% (dla lat 7-14: 28%).
Zdaniem autorów wyniki dotyczące strategii multimodalnej są zachęcające ale dłuższa obserwacja jest konieczna dla pełniejszej oceny jej skuteczności i opłacalności.
Opracowano na podstawie: Lancet, 5 marca 2016