Craig J Currie i wsp – Antibiotic treatment failure in four common infections in UK primary care 1991-2012: longitudinal analysis LINK: Br Med J 2014:349;g5493 (dostępny pełen tekst)
Na łamach British Medical Journal ukazała się praca Craiga J Currie i wsp. dotycząca niepowodzeń w leczeniu antybiotykami przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii.
Oporność bakterii na antybiotyki alarmująco wzrosła w ciągu kilku ostatnich dekad i dotyczy nawet karbapenemów. Stosowanie antybiotyków w podstawowej opiece zdrowotnej jest najważniejszym czynnikiem ryzyka infekcji opornymi drobnoustrojami. Lekarze rodzinni jednak rzadko zgłaszają problem oporności na antybiotyki w swoich praktykach, sądząc, że dotyczy on głównie pacjentów leczonych w szpitalu. Istnieje więc potrzeba lepszego scharakteryzowania i zrozumienia epidemiologii i wpływu niepowodzenia terapii antybiotykowej, która może być reprezentatywna dla antybiotykooporności.
Celem pracy była ocena niepowodzeń antybiotykoterapii w podstawowej opiece zdrowotnej w leczeniu czterech najczęstszych klas infekcji w latach 1991-2012. Przeprowadzono długoterminową analizę częstości niepowodzeń jednolekowej antybiotykoterapii pierwszej linii, stosowanej w praktykach lekarzy rodzinnych w leczeniu infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych, skóry i tkanek miękkich oraz ucha środkowego.
W praktykach lekarza rodzinnego z przepisanych 58 milionów recept przeanalizowano 10 967 607 przypadków monoterapii antybiotykowej z powodu czterech wskazań: 4 236 574 (38,6%) z powodu infekcji górnych dróg oddechowych, 3 148 947 (28,7%) z powodu infekcji dolnych dróg oddechowych, 2 568 230 (23,4%) z powodu zakażeń skóry i tkanek miękkich oraz 1 013 856 (9,2%) z powodu infekcji ucha środkowego.
W 1991 roku całkowity odsetek niepowodzeń wynosił 13,9% (12,0% z powodu infekcji górnych dróg oddechowych, 16,9% z powodu infekcji dolnych dróg oddechowych, 12,8% z powodu zakażeń skóry i tkanek miękkich, 13,9% z powodu infekcji ucha środkowego). Do 2012 ogólny odsetek niepowodzeń wzrósł do 15,4% w porównaniu z rokiem 1991 (dostosowany wskaźnik w porównaniu do roku 1991 wynosi 112, 95% przedział ufności 112-113). Najwyższy wzrost stwierdzono dla zakażeń dolnych dróg oddechowych (135, 95% CI 134-136).
Odsetki niepowodzeń dla najczęściej przepisywanych antybiotyków (amoksycylina, fenoksymetylopenicylina i flukloksacylina) wynosiły poniżej 20%, a najwyższy wzrost odnotowano dla trimetoprymu w terapii infekcji dolnych dróg oddechowych (z 29,2% w latach 1991-1995 do 70,1% w latach 2008-2012) oraz dla ciprofloksacyny (z 22,3% w latach 1991-1995 do 30,8% w latach 2008-2012) i cefaleksyny (z 22% w latach 1991-1995 do 30,8% w latach 2008-2012) także w leczeniu infekcji dolnych dróg oddechowych. Odsetek niepowodzeń dla penicylin o szerokim spektrum, makrolidów i flukloksacyliny pozostał stabilny.
W latach 1991-2012 ponad 1 na 10 antybiotykoterapii pierwszej linii stosowanych w monoterapii okazało się nieskutecznych w wybranych infekcjach. Całkowity odsetek niepowodzeń wzrósł w tym czasie o 12%, największy wzrost dotyczył kilku ostatnich lat, kiedy wskaźnik przepisywania antybiotyków zaczął wzrastać.
Zdaniem autorów wyniki wskazują, że lekarze opieki podstawowej mogą odgrywać kluczową rolę w ograniczeniu niepowodzeń terapeutycznych poprzez odpowiednie postępowanie w sytuacji oczekiwania przez pacjenta przepisania antybiotyku i rozważenie zasadności każdej recepty oraz wybór leku zgodnie zaleceniami.
Opracowane na podstawie: BMJ / 23 września 2014
Magdalena Cieplak