Tovel M – The Placebo Effect: the Good, the Bad, and the Ugly LINK: Am J Med 2014;127:6:484
W American Journal of Medicine ukazał się interesujący artykuł, którego autorzy podsumowali znane działania efektu placebo i jego rolę w nowoczesnej terapii chorób. Efekt placebo jest definiowany jako poprawa stanu klinicznego chorego lub ustąpienie objawów w odpowiedzi na podanie substancji cechującej się brakiem potencjału czynnego działania. Efekt ten uwidacznia się szczególnie przy leczeniu objawów subiektywnych jak: ból, zmęczenie, obniżenie nastroju.
Rola placebo jest szeroko znana wśród pracowników medycznych. W badaniu Nitzan i Lichtenberg wykazano, że 60% lekarzy używa placebo w stosunku do swoich chorych, większość częściej niż 1 w miesiącu (co niepokojące, w większości przypadków pacjent otrzymuje od lekarza informację że jest leczony substancją czynną) a 94% lekarzy uważa podawanie placebo za generalnie skuteczne.
Odpowiedź na podanie placebo różni się w zależności od choroby podstawowej, drogi podania (im bardziej inwazyjna tym lepszy efekt), a także długości okresu obserwacji. Placebo działa również lepiej u chorych, którym lekarz wyjaśni, iż spodziewa się korzystnego efektu leczenia, a także wtedy, gdy chory ma przekonanie że przyjmowana przez niego terapia jest droższa niż inne. Ten wpływ ujawnia się bardziej u chorych podatnych na sugestię.
Na potwierdzenie tezy o leczniczym wpływie placebo popartego sugestią, autorzy przytaczają wyniki badania przeprowadzonego na grupie chorych z zespołem jelita drażliwego. Chorych podzielono na trzy grupy – we wszystkich podawano placebo, natomiast czynnikiem różnicującym był czas poświęcony pacjentowi przez lekarza (w grupie 1 przeprowadzano 45-minutową konwersację zakończoną wyrażeniem przekonania o skuteczności terapii, w grupie drugiej rozmawiano neutralnie przez 5 minut, natomiast w grupie 3 nie rozmawiano z chorymi wcale). Jak można się spodziewać, w trzy tygodniowym okresie obserwacji, ustąpienie objawów zauważyło aż 62% pacjentów z grupy 44% z grupy drugiej i 28% z grupy trzeciej, opisywane różnice były istotne statystycznie.
Udowodniono także istotny wpływ zażywania placebo na kondycję fizyczną oraz wytrzymałość u sportowców. Choć podawanie placebo nie wpływa na progresję raka, może redukować negatywne objawy jak: ból, utrata apetytu, lęk, depresja.
Opisywany w literaturze jest również efekt odwrotny – nocebo, czyli negatywna odpowiedź na substancję obojętną. Efekt ten może odpowiadać za wiele zgłaszanych działań niepożądanych leków.
Autorzy podkreślają, że równie ważna jak terapia farmakologiczna, jest dobra współpraca z pacjentem i wzajemne zrozumienie, a także okazanie empatii. Bycie sugestywnym i empatycznym może znacząco poprawić wyniki leczenia.
Opracowane na podstawie: Internet / Czerwiec 2014
Łukasz Jankowski