Richard Lehman – Nullius In Verba. Don’t Take Anyone’s Word for It LINK: JAMA Intern Med. 2013;173:1049
Na łamach JAMA Internal Medicine ukazał się krótki komentarz Richarda S. Lehmana o nieco zagadkowym tytule – Nullius In Verba. Richard S. Lehman to zabawny i błyskotliwy komentator publikacji ukazujących się w czołowych fachowych czasopismach medycznych, takich jak New England Journal of Medicine, JAMA, The Lancet i inne. Komentarze publikuje na łamach “Weekly Review of Medical Journals” na internetowej stronie BMJ (British Medical Journal).
Tytuł jego tekstu oznaczający w luźnym tłumaczeniu „nie brać niczego na słowo” stanowił, jak przypomniał sam Lehman, motto towarzystwa naukowego – Royal Society of London for Improving Natural Knowledge. W krótkim tekście Lehman pisze, że literatura naukowa od jej narodzin w kształcie zbliżonym do współczesnego, w połowie XVII wieku, ma charakter globalny i … niedoskonały.
Zapominamy o tym, przyjmując za dobrą monetę konkluzję zawartą w abstrakcie czytanego artykułu naukowego. Tymczasem w literaturze naukowej nie ma nic oczywistego. Przypomina ona, jak pisze Lehman, wieczne zaręczyny, którym towarzyszy stała niepewność o to jak sprawy potoczą się w przyszłości. Co więcej, poziom niepewności i pokusa do tendencyjnego raportowania wyników są w literaturze medycznej dużo większe niż w innych dziedzinach.
Istoty ludzkie to najbardziej złożone ze znanych nam obiektów we wszechświecie. Tym samym rozumowanie mechanistyczne rzadko może pozwolić na sformułowanie całkowicie pewnych wskazówek dotyczących tego, co dzieje się wewnątrz naszego organizmu. Mimo to leki i interwencje, które opracowano na podstawie takiego rozumowania, znajdują duże uznanie wśród lekarzy.
Lehman proponuje zatem aby świadomie i krytycznie czytać teksty medyczne. Twierdzi przy tym, że publikacja wyselekcjonowanych danych w drukowanej postaci czasopisma nie może być już dłużej uznawana za standardowy sposób upowszechniania dowodów naukowych. Jego zdaniem wkraczamy w erę publikacji elektronicznych zapewniających dostępność do wszystkich danych z prób klinicznych (a nie tylko tych wybranych przez autorów do publikacji). Innym źródłem wiedzy mogą być kompletne zestawy zanonimizowanych danych klinicznych pochodzące z już dostępnych baz danych.
Opracowane na podstawie: Internet / 22 kwietnia 2013
Magdalena Lipczyńska