Ewa Ferensztajn, Agnieszka Remlinger-Molenda, Janusz Rybakowski – LINK: Psychiatr. Pol. 2014; 48(6):1127u20131141 (dostępny pełen tekst w j. polskim)
W ostatnich latach pojęcie etapów lub stadiów przebiegu (ang. staging) jest coraz częściej używane w odniesieniu do chorób i zaburzeń psychicznych. Omawiany artykuł dotyczy koncepcji etapów przebiegu choroby afektywnej jednobiegunowej (ChAJ), czyli depresji okresowej nawracającej.
Koncepcja neuroprogresji zakłada, że do wystąpienia pierwszego epizodu choroby prowadzą stresory psychosocjalne i fizyczne w połączeniu z istniejącą podatnością (czynniki genetyczne, uszkodzenie komórek), natomiast późniejsze epizody są w większym stopniu niezależne od pojawiających się stresorów.
CHAJ można przedstawić jaki model kontinuum pięciu następujących po sobie stadiów. Etap pierwszy (inaczej faza prodromalna) polega na obecności czynników ryzyka bez objawów depresyjnych (faza 1a) lub występowaniu objawów subdepresyjnych nieosiągających rozmiaru epizodu depresji (faza 1b).
Jeżeli objawy subdepresyjne osiągną odpowiednie nasilenie, dochodzi do rozwoju pierwszego epizodu depresji (faza 2). Następnie dochodzi do fazy rezydualnej (faza 3), gdzie występuje pełna remisja i objawy chorobowe są nieobecne (faza 3a) lub rozpoznaje się dystymię (faza 3b).
W fazie 4 dochodzi do nawrotu choroby (stadium 4a), a jeżeli obecna była wcześniej dystymia, rozpoznaje się tzw. „podwójną depresję” (stadium 4b). W stadium 5 dochodzi do przewlekłego przebiegu choroby, gdzie epizod depresji trwa dłużej niż 2 lata bez występowania okresów remisji.
Metoda „stagingu” ChAJ oprócz postawienia diagnozy w trakcie trwania obecnego epizodu określa pacjenta w perspektywie kontinuum przebiegu choroby i pozwala na dobór optymalnej dla danej osoby strategii terapeutycznej i ocenę rokowania.
Opracowane na podstawie: Internet / Listopad 2014
Marcin Sokołowski