R. A. Epstein i wsp – Treatment of nonpsychotic major depression during pregnancy: patient safety and challenges LINK: Drug Healthc Patient Saf 2014;6:109 (dostępny pełen tekst)
Na łamach Drug, Healthcare and Patient Safety przedstawiono ograniczenia leczenia zaburzeń depresyjnych w okresie ciąży.
Dane epidemiologiczne wskazują, że zaburzenia depresyjne w okresie ciąży stwierdza się z częstością 18,4%, a częstość dużej depresji w drugim i trzecim trymestrze przewyższa tę w populacji ogólnej. Depresja wywiera niekorzystny przebieg na ciążę, wiąże się z gorszym rozwojem płodu, jego mniejszą urodzeniową masą ciała, niższą punktacją w skali APGAR przy urodzeniu, a także możliwymi zaburzeniami rozwojowymi w późniejszym okresie, w związku z nieprawidłowymi relacjami matka-dziecko. Samobójstwa zależne od depresji mogą być przyczyną do 20% zgonów występujących w okresie poporodowym.
Z tych pobieżnych danych wynika między innymi konieczność wprowadzenia terapii przeciwdepresyjnej. Często jest to konieczne w 1 trymestrze ciąży, gdy kształtują się narządy wewnętrzne i formuje się kształt organizmy. Wprowadzenie tych leków w 2 i 3 trymestrze może być również związane z niekorzystnymi działaniami, widocznymi w okresie noworodkowym lub nawet później.
Stosowane są różne formy leczenia m.in.: behawioralna terapia poznawcza (bardziej zasadna w łagodnych i średniociężkich manifestacjach depresji), leczenie farmakologiczne i terapia elektrowstrząsowa (ciężkie postacie depresji). W zakresie farmakoterapii największą liczbę danych zebrano o leczeniu za pomocą inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), mniejszą dotyczącą zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny oraz trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych.
Skuteczność stosowania leków przeciwdepresyjnych w okresie ciąży nie jest zadowalająca i duży odsetek kobiet nie odniesienie z tego powodu spodziewanych korzyści. Tym niemniej zaobserwowano m.in. spadek nawrotów depresji, jeżeli nie przerywano leczenia w okresie ciąży.
Ważnym elementem ograniczającym zlecanie leków przeciwdepresyjnych jest ich szkodliwość wobec płodu. Zgrormadzone w tym zakresie dane nie są jednoznaczne. Nie odnotowano zwiększenia toksyczności leków lub ich niekorzystnego wpływu na rozwój płodu, za wyjątkiem zwiększonej częstości występowania wad wrodzonych serca – ubytków w przegrodzie międzykomorowej i międzyprzedsionkowej związanej z przyjmowaniem niektórych leków tj. paroksetyny, fluoksetyny i klomipraminy. Lekom z grupy SSRI przypisuje się przetrwałe nadciśnienie płucne u noworodka oraz zespół zaburzonej adaptacji (ten ostatni przypomina zespół związany z gwałtownym odstawieniem leków hamujących zwrotny wychwyt serotoniny).
Innym i mniej wymiernym problemem jest wpływ leków przeciwdepresyjnych na neurobehawioralny rozwój dziecka. Leki w niewielkim stopniu zwiększają ryzyko poronienia samoistnego lub porodu przedwczesnego. Wpływ ten w szeregu analiz był nieznaczny lub nie obserwowano go wcale – wydaje się sumarycznie niewielki i trudno rozdzielić go od wpływu samej depresji.
Podsumowując: skuteczność i bezpieczeństwo leczenia depresji w okresie ciąży nie są dobrze określone i jego stosowanie wymaga zindywidualizowanego podejścia i świadomej zgody ze strony pacjentki.
Opracowane na podstawie: Internet / Wrzesień 2014
Marek Kowrach