Carlo Patrono – Low-dose aspirin in primary prevention: cardioprotection, chemoprevention, both, or neither? LINK: Eur Heart J 2013;34:3403 (dostępny pełen tekst)
Na łamach European Heart Journal ukazał się interesujący artykuł poglądowy Carlo Patrono, poświęcony stosowaniu aspiryny w prewencji pierwotnej. Jego autor przypomina, że w tym przypadku bilans zysków i strat w postaci incydentów naczyniowych, których można uniknąć i poważnych krwawień spowodowanych przez aspirynę nie jest pewny.
Mamy do dyspozycji wyniki dziewięciu badań z zastosowaniem aspiryny w prewencji pierwotnej. Wzięło w nich udział około 100 000 uczestników. W ciągu średnio 6 lat obserwacji odnotowano około 4000 poważnych zdarzeń naczyniowych, przy czym ich odsetek w grupie placebo był bardzo zróżnicowany i wynosił od 0.25 do 2.4%, co oznacza, że w badaniach brały udział bardzo odmienne grupy chorych. Między innymi z tego powodu Food and Drug Administration nie uznała za zasadne zarejestrowanie wskazania do zastosowania aspiryny w prewencji pierwotnej. Podobne zdanie wyrażono w europejskich zaleceniach z 2012 roku poświęconych prewencji pierwotnej.
Od czasu publikacji znanej meta analizy Antithrombotic Trialists’ (ATT) ukazały się trzy kolejne badania z zastosowaniem aspiryny w prewencji pierwotnej: POPADAD, JPAD, oraz AAA. Ich uwzględnienie w analizie pozwoliło odnotować 12% względną redukcje poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, przede wszystkim zawałów serca (oznacza to, że aby uniknąć jednego niezakończonego zgonem zawału serca należy leczyć 2000 chorych niskiego ryzyka [NNT]). Około 5–6% względna redukcja śmiertelności całkowitej przekłada się na NNT ponad 3000 aby uniknąć jednego zgonu.
Aspiryna powodowała proporcjonalne zwiększenie ryzyka poważnych krwawień zewnątrzczaszkowych o około połowę (iloraz szans 1.6; 95% CI, 1.4 to 1.8). Danych dotyczących ryzyka krwawienia wewnątrzczaszkowego jest istotnie mniej. Meta-analiza prób stosowania leku w prewencji pierwotnej sugeruje, że stosowanie aspiryny związane było z 5 dodatkowymi udarami krwotocznymi w przeliczeniu na 1000 chorych umiarkowanego ryzyka w ciągu 5 lat ( 1 na 1000 rocznie), ale jednocześnie było dużo niższe u chorych małego ryzyka. O liczbach tych należy pamiętać zwłaszcza w kontekście podnoszonej przez niektórych autorów możliwości zmniejszenia o połowę sercowo-naczyniowego efektu aspiryny w prewencji pierwotnej przy przyjmowaniu statyn. Z drugiej strony do obniżenia o połowę liczby powikłań krwotocznych mogą przyczynić się skuteczne interwencje cytoprotekcyjne (takie jak stosowanie inhibitorów pompy protonowej). Bilans zysków i strat sercowo-naczyniowych nie jest więc jasny.
Bardziej jednoznacznie potwierdzone wydają się obserwacje wskazujące na związaną z chemoprewencją aspirynową redukcję liczby nowotworów jelita grubego, tym niemniej nie ma oficjalnych wytycznych zalecających przyjmowanie aspiryny w takim wskazaniu.
Cztery trwające próby (ASCEND i ACCEPT-D w cukrzycy, ASPREE w podeszłym wieku i ARRIVE u pacjentów z wieloma czynnikami ryzyka) z udziałem około 50 000 chorych pomogą w wyjaśnieniu tych wątpliwości. W chwili obecnej trudno jest jednoznacznie rekomendować lub też odradzać stosowanie aspiryny osobom zdrowym z grupy umiarkowanego ryzyka.
Opracowane na podstawie: European Heart Journal / 12 listopada 2013
Magdalena Lipczyńska