R.S. El-Mallakh i wsp – Current and emerging therapies for the management of bipolar disorders LINK: Journal of Central Nervous System Disease 2011:3;189 (dostępny pełen tekst)
Afektywnej chorobie dwubiegunowej nie poświęcono tak dużo badań jak depresji. Schematy leczenia nie zostały więc tak jednoznacznie opracowane.
Sama natura choroby stwarza przed farmakologią szereg trudności: następujące po sobie okresy depresji i manii skłaniają do poszukiwania leków działających profilaktycznie i modyfikacji leczenia w okresach zaostrzeń, w zależności od ich charakteru. Dostępną farmakoterapię choroby dwubiegunowej uzupełnioną o nowe leki, przedstawiono w artykule przeglądowym na łamach Journal of Central Nervous System Disease.
Fazę manii klasycznie leczono litem oraz lekami przeciwpadaczkowymi – karbamazepiną i kwasem walproinowym. Do tych leków często dołączane są leki przeciwpsychotyczne: olanzapina, risperidon, kwetiapina. Jednym z nowych leków jest eslikarbazepina – lek blokujący w neuronach kanały sodowe zależne od potencjału.
Szansy w leczeniu manii szuka się wśród nowych leków przeciwpsychotycznych takich jak cariprazyna, będącą częściowym agonistą receptorów D2/D3 z preferencyjnie większym pobudzeniem receptorów D3. Zastosowanie znajdują w tym okresie także blokery kanałów wapniowych oraz antagoniści receptorów N-metyl-D-asparaginianowych – memantyna. Ten ostatni lek ma pierwotnie zastosowanie w leczeniu choroby Alzheimera. Tamoksyfen z kolei hamując kinazę białkową C, może również być stosowany z powodzeniem w leczeniu maniakalnej fazy choroby dwubiegunowej.
Dużą trudność sprawia leczenie fazy depresyjnej. Stosowanie wyłącznie klasycznych leków przeciwdepresyjnych może aktywować mechanizmy manii i sprzyjać przełączeniu faz choroby. Ponadto leki te wywołują stale utrzymujący się stan dysforyczny. Z tego względu lepiej w terapii fazy depresyjnej stosować typowe leki modyfikując ich dawkę (lit, karbamazepina, lamotrygina), lub poszukać leków przeciwdepresyjnych o nietypowych właściwościach i mechanizmach.
FDA do leczenia fazy depresyjnej choroby dwubiegunowej zaaprobowało połączenie olanzapiny z fluoksetyną. Badaniom poddaje się m.in. agomelatynę, lek przeciwdepresyjny o nowym mechanizmie działania stymulującym receptory dla melatoniny i hamującym jeden z receptorów dla serotoniny. Zauważoną dysfunkcję mitochondriów w chorobie dwubiegunowej starano się modyfikować podając doustne preparaty urydyny. W okresach depresji można stosować stymulację magnetyczną mózgu lub bardziej radykalnie: terapię elektrowstrząsową.
W hamowaniu nawrotów objawów choroby z kolei wybiera się leki klasyczne: lit i przeciwpadaczkowe oraz w części leki przeciwpsychotyczne: kwetiapine, olanzapinę, risperidon. Te ostatnie są dodawane do klasycznej terapii prewencyjnej.
Głębsze poznanie mechanizmów choroby dwubiegunowej będzie skutkowało w najbliższych latach zwiększeniem dostępności do nowych form terapii farmakologicznej. Część z wymienionych metod postępowania zostanie precyzyjniej zweryfikowana w badaniach klinicznych i, w efekcie, zaakceptowana lub odrzucona.
Opracowane na podstawie: Internet / Sierpień 2013
Marek Kowrach