A. Deslandes – The biological clock keeps ticking, but exercise may turn it back LINK: Arq Neuropsiquiatr 2013;71:113 (dostępny pełen tekst)
Andrea Deslandes na łamach Arquivos de Neuro-Psiquiatria omawia potencjalne korzyści i mechanizmy jakie wywiera wysiłek fizyczny na funkcje ośrodkowego układu nerwowego.
Znaczenie aktywności fizycznej dla funkcjonowania układu krążenia lub metabolizmu zostało dość dobrze określone i docenione w standardach kardiologicznych i diabetologicznych. Rola wysiłku fizycznego w chorobach neurologicznych i psychiatrycznych jest dopiero intensywnie badana.
Wykazano, że wysiłek fizyczny poprawia funkcje ośrodkowego układu nerwowego w sferze poznawczej i wykonawczej. Pod jego wpływem powiększeniu ulega objętość hipokampa oraz aktywacja kory czołowej i ciemieniowej. Poprawie ulega również nastrój, zmniejsza się poczucie lęku, a zwiększa się uczucie wiary we własne siły.
Wiele danych przemawia za tym, że aktywność fizyczna zmniejsza część objawów, jakie pojawiają się w przebiegu zespołów otępiennych, w tym w otępieniu typu Alzheimera. Korzyści w postaci poprawy symptomatologii odnoszą również chorzy na chorobę Parkinsona. O znaczeniu aktywności fizycznej świadczy jej rola prewencyjna – u osób aktywnych fizycznie o rzadziej dochodzi do rozwoju otępienia i choroby Parkinsona lub ich początek jest opóźniony.
Podobne obserwacje poczyniono dla chorych z depresją. Ćwiczenia aerobowe wzmacniają efekty leczenia farmakologicznego dużej depresji, podobne dane uzyskano dla ćwiczeń siłowych. U podstaw tych obserwacji leżą zmiany w neurobiologii funkcjonowania OUN pod wpływem aktywności fizycznej. Zwiększa się aktywność i dostępność neurotransmiterów: dopaminy, norepinefryny, acetylocholiny i dopaminy, a także produkcja czynników wzrostowych dla nerwów. Poprawia się również aktywność i dostępność enzymów antyoksydacyjnych. Dodatkowo za poprawę samopoczucia i odczuwania zadowolenia odpowiadają zwiększające się pod wpływem wysiłku ilości dostępnych endorfin i endokanabinoidów. Zwiększa się ilość mitochondriów i efektywność cyklu Krebsa. Modulacji ulegają działania zapalne i immunologiczne w OUN. Poprawa dostępności IL-6 i IL-10, aktywujących komórki gleju może ograniczać odkładania się beta-amyloidu.
Współczesne standardy zalecają określoną dawkę wysiłku fizycznego, nie śrubując jej zbyt wysoko: 150 min tygodniowo umiarkowanej aktywności fizycznej – jest to pułap osiągalny dla szerokiej grupy osób.
Opracowane na podstawie: Internet / Luty 2013
Tomasz Rywik