Raphael P. H. Meier i wsp – Increasing Occurrence of Atypical Femoral Fractures Associated With Bisphosphonate Use LINK: Arch Intern Med. 2012;172:930
Stosowanie bisfosfonianów zwiększa gęstość mineralną kości i redukuje ryzyko złamań kręgów oraz proksymalnego odcinka kości udowej u pacjentów z osteoporozą. Należy jednak zwrócić uwagę, iż leki z tej grupy charakteryzują się biologicznym czasem półtrwania przekraczającym 10 lat i mogą indukować długotrwałe hamowanie przebudowy kości, co z kolei wpływa na gojenie „fizjologicznych mikropęknięć” i może powodować tzw. złamania zmęczeniowe w miejscach znacznego obciążenia mechanicznego, np. w obrębie trzonu kości udowej.
Ostatnio pojawiły się doniesienia na temat nowego typu złamań, tj. złamań podkrętarzowych oraz trzonu kości udowej o charakterze przeciążeniowym, występujących u pacjentów leczonych bisfosfonianami, które zostały zdefiniowane jako złamania atypowe. Złamanie atypowe poprzedza minimalny uraz (lub uraz w ogóle nie występuje) oraz często prodromalne bóle uda trwające kilka tygodni.
Ryzyko występowania złamań atypowych nie zostało jeszcze w pełni określone. Meier i wsp. badali częstość występowania złamań atypowych oraz ich związek ze stosowaną terapią bisfosfoniami w medycznym ośrodku uniwersyteckim w Genewie. Z badania wyłączano chorych ze złamaniami wysokoenergetycznymi (np. urazy komunikacyjne, upadki z wysokości), spowodowanymi przez guzy (pierwotne i przerzuty), chorych z udokumentowaną chorobą Pageta oraz pacjentów z osteomalacją, osteopetrozą, hiperkalcemią, nadczynnością przytarczyc, chorobą trzewną i osteodystrofią nerkową.
Zidentyfikowano 477 pacjentów w wieku co najmniej 50 lat, którzy w latach 1999-2010 byli hospitalizowani z powodu złamania podkrętarzowego lub złamania trzonu kości udowej. Na podstawie radiogramów wykonanych przy przyjęciu, wywiadu i postępowania terapeutycznego, złamania kości udowej klasyfikowano jako klasyczne lub atypowe. Ponadto dobrano losowo grupę 200 zdrowych osób bez złamań kości udowej.
Stwierdzono, że u 39 pacjentów wystąpiły atypowe, u 438 zaś klasyczne złamania kości udowej. Wśród chorych z atypowymi złamaniami 32 osoby (82,1%) były leczone bisfosfonianami w porównaniu do 28 osób (6,4%) w grupie klasycznych złamań (iloraz szans [OR] 66,9; 95% CI 27,1-165,1) oraz 11,5% w grupie osób bez złamań (iloraz szans 35,2; 95% CI 13,9-88,8).
Stosowanie bisfosfonianów wiązało się z 47% redukcją ryzyka klasycznych złamań kości udowej (iloraz szans 0,5; 95% CI 0,3-0,9). Biorąc pod uwagę czas trwania terapii, ilorazy szans (i 95% przedziały ufności) dla złamań atypowych w czasie leczenia bisfosfonianami w porównaniu z brakiem leczenia wyniosły odpowiednio 35,1 (10,0-123,6) w przypadku terapii krótszej niż 2 lata, 46,9 (14,2-154,4) dla terapii trwającej 2-5 lat, 117,1 (34,2-401,7) dla terapii trwającej 5-9 lat oraz 175,7 (30,0-1027,6) w przypadku leczenia powyżej 9 lat. Częstość występowania złamań atypowych wynosiła 32 przypadku na milion pacjentolat i wzrastała o 10,7% na rok w czasie obserwacji.
Podsumowując, stosowanie bisfosfonianów wiąże się z występowaniem atypowych złamań kości udowej, a im dłuższy czas terapii, tym większe ryzyko takiego zdarzenia. Częstość występowania atypowych złamań wzrosła w czasie 12 lat obserwacji, ale bezwględna liczba takich złamań nadal pozostaje mała.
Opracowane na podstawie: Jama Internal Medicine / 12 czerwca 2012
Ewa Kowalik