J.J. Body i wsp – Extraskeletal benefits and risks of calcium, vitamin D and anti-osteoporosis medications LINK: Osteoporos Int 2012; 23(Suppl 1):S1
W suplemencie czasopisma Osteoporosis International zebrano informacje na temat dodatkowych, pozaszkieletowych działań leków stosowanych w leczeniu osteoporozy.
Narastający epidemiologicznie problem osteoporozy (m.in. wskutek zmian demograficznych) oraz szeroka dostępność leków powodują, że korzystne i negatywne następstwa leczenia osteoporozy będą miały decydujące znaczenie przy wyborze odpowiednich preparatów.
W jednej z meta-analiz wskazywano na przykład, że suplementacja wapnia powoduje wzrost ryzyka niektórych zdarzeń wieńcowych. Dane te jednak nie są jednoznaczne i w części badań zależność ta nie została potwierdzona. Podawanie witaminy D3 może natomiast wywierać szereg korzystnych działań: zwiększa siłę mięśni szkieletowych (co chroni przed wystąpieniem upadków), u osób z niedoborem witaminy D3 możne wywierać prewencyjny wpływ na choroby układu krążenia, reguluje procesy immunologiczne i procesy nowotworzenia. Warto natomiast pamiętać, że podawanie wapnia i witaminy D3 w wybranych przypadkach sprzyja z kolei rozwojowi kamicy nerek.
Uznanym działaniem niepożądanym bisfosfonianów są powikłania ze strony przewodu pokarmowego, uszkodzenie błony śluzowej przełyku, a nawet wzrost ryzyka raka przełyku. Ta ostatnia z obserwacji sugeruje konieczność wykonywania badań gastroskopowych wówczas, gdy w trakcie terapii bifosfonianami pojawią się dolegliwości ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego. Z drugiej strony leki te są użyteczne w leczeniu chorób nowotworowych z przerzutami do kości.
Raloksyfen i tamoksifen (przedstawiciele selektywnych modulatorów receptorów estrogenów) zmniejszają ryzyko wystąpienia hormonozależnego rak sutka, ale jednocześnie zwiększają ryzyko raka endometrium. Innym ważnym działaniem niepożądanym tych leków jest wzrost ryzyka wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.
Ranelinian strontu wykazuje stosunkowo mało działań pozaszkieletowych. Dostępne dane wskazują na jego dodatkowe korzyści w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Z niepożądanych działań opisywano żylne zaburzenia zakrzepowo-zatorowe oraz skórne reakcje i ogólnoustrojowe reakcje alergiczno-toksyczne, jednak występują one bardzo rzadko.
Dla nowych leków, takich jak denosumab –przeciwciało dla ligandu receptora aktywującego czynnik jądrowy kappa B, potencjalnymi obszarami działań pozaszkieletowych (korzystnych i niekorzystnych) mogą być: układ immunologiczny, układ sercowo-naczyniowy czy też choroby nowotworowe. Tetraparatyd z kolei zwiększa ryzyko hiperkalcemii i kamicy nerkowej, ale można go zastosować w leczeniu niedoczynności przytarczyc.
W części badań leczenie witaminą D, bifosfonianami podawanymi dożylnie oraz selektywnymi modulatorami receptorów estrogenów wiązało się ze zmniejszeniem śmiertelności całkowitej. Obserwacje te wymagają potwierdzenia w prospektywnych, randomizowanych badaniach. Z pewnością bardziej zindywidualizowane stosowanie leków w terapii osteoporozy pozwoli w pełni wykorzystać ich potencjał terapeutyczny przy ograniczeniu działań niepożądanych.
Opracowane na podstawie: Internet / Luty 2012
Marek Kowrach