E. Giovannucci i wsp – Diabetes and cancer LINK: Diabetes Care 2010;33:1674 (dostępny pełen tekst)
Na łamach Diabetes Care przedstawiono raport poświęcony zależności między cukrzycą (przede wszystkim cukrzycą typu 2) a ryzykiem choroby nowotworowej. Raport tym bardziej istotny, że mamy w tym przypadku więcej wątpliwości, hipotez niż jednoznacznych ustaleń.
Wydaje się, że cukrzyca zwiększa około dwukrotnie ryzyko raka wątroby, trzustki, endometrium oraz 1,2-1,5 -krotnie ryzyko raka jelita grubego i odbytnicy, piersi i pęcherza moczowego. Z drugiej strony, występowanie cukrzycy wydaje się wiązać ze zmniejszonym ryzykiem raka prostaty.
Przeprowadzone badania nie pozwoliły na oddzielenie niezależnego wpływu cukrzycy od towarzyszącej jej otyłości, hiperinsulinemii i insulinooporności. Wiadomo natomiast, że redukcja masy ciała i zwiększenie aktywności fizycznej zmniejsza szansę zachorowania na nowotwór. Wysiłek fizyczny zmniejsza ryzyko wystąpienia pierwszego nowotworu, jak również jego nawrotu po leczeniu. W części badań również po operacjach bariatrycznych u kobiet odnotowano redukcję ryzyka wystąpienia nowotworu.
Za powyższe zależności odpowiada szereg mechanizmów. Jednym z nich jest wpływ hiperinsulinemii towarzyszącej insulinooporności na receptory insulinopodobnego czynnika wzrostu I (IGF-I), a także redukcja produkcji białka wiążącego IGF-I, co wpływa na dostępność IGF-I w surowicy krwi. Efektem tego jest promocja rozwoju nowotworu. Cukrzyca typu 2 kojarzy się również z nasileniem stanu zapalnego. IL-6 stymuluje rozwój białek kaskady sygnalnej STAT, odpowiadających za nasilenie mitogenezy. Metabolizm komórki nowotworowej nakierowany jest na uzyskanie ATP z przemian beztlenowych, więc hiperglikemia w cukrzycy może stanowić czynnik ułatwiający utrzymanie bilansu energetycznego komórki nowotworowej.
Kolejnym aspektem, którego znaczenie podnosi się współcześnie jest relacja między stosowaniem określonych metod leczenia a ryzykiem rozwoju nowotworu. Insulina egzogenna, (poprzez wpływ insuliny na receptory IGF-I) potencjalnie może zwiększać szansę przeżycia komórek nowotworowych. Warto podkreślić, że najsilniej z receptorem IGF-I wiąże się glargina. Metformina, poprzez wpływ na insulinooporność, ma szansę działać przeciwnowotworowo. Dane dotyczące tiazolidinedionów nie są jednoznaczne, a dla inkretyn okres ich obserwacji jest za krótki. Tym samym złożone zależności między cukrzycą, jej leczeniem a nowotworami wymagają dalszych badań.
Opracowane na podstawie: Diabetes Care / lipiec 2010
Marek Kowrach