Julia Hippisley-Cox i wsp – Unintended effects of statins in men and women in England and Wales: population based cohort study using the QResearch database LINK: BMJ 2010;340:c2197 (dostępny pełen tekst)
Już obecnie statyny są jednymi z najczęściej przepisywanych leków, a co za tym idzie istotne znaczenie ma ocena ich zamierzonych i niezamierzonych działań w dużych populacjach. Uzyskana w ten sposób wiedza pozwala uzupełnić dane pochodzące z meta-analiz badań klinicznych, w których brak odpowiednich informacji, ograniczony okres obserwacji czy też niewystarczająca moc statystyczna uniemożliwiają dokonanie części porównań.
Na łamach British Medical Journal ukazały się wyniki dużego populacyjnego badania z udziałem ponad 2 milionów mieszkańców Anglii i Walii, w wieku 30-84 lat, w tym 225 922 (10.7%) leczonych statynami. Badacze analizowali pozytywne i negatywne zależności pomiędzy podawaniem statyn a incydentami miopatii, chorobą Parkinsona, demencją, dysfunkcja wątroby, incydentami zakrzepicy żylnej, reumatoidalnym zapaleniem stawów, zaćmą, częstymi nowotworami (żołądka, przełyku, jelita grubego, płuca, piersi, prostaty i czerniakiem), złamaniami związanymi z osteoporozą, a także ostrą niewydolnością nerek i proteinurią.
Wykazano związek pomiędzy przyjmowaniem statyn a zmniejszeniem ryzyka wystąpienia nowotworu przełyku oraz pomiędzy przyjmowaniem statyn a wzrostem ryzyka dysfunkcji wątroby, ostrej niewydolności nerek, miopatii i zaćmy. Działania niepożądane występowały z podobną częstością niezależnie od stosowanego typu statyny za wyjątkiem dysfunkcji wątroby częściej obserwowanej w trakcie leczenia fluwastatyną. Dla dysfunkcji wątroby i ostrej niewydolności nerek obserwowano zależność z wysokością dawki. Ryzyko utrzymywało się w takcie całego okresu przyjmowania statyn a najwyższe było w pierwszym roku leczenia. Ryzyko zaćmy obniżało się do wartości prawidłowych w ciągu roku od przerwania leczenia statynami. Ryzyko ostrej niewydolności nerek i niewydolności wątroby obniżało się po 1-3 latach od zaprzestania leczenia. Ryzyko raka przełyku rosło do wartości przeciętnych po roku od zaprzestania leczenia u kobiet i po 1-3 latach u mężczyzn.
Przy 20% progu ryzyka sercowo-naczyniowego liczba kobiet, które trzeba leczyć (number needed to treat – NNT) statyną, aby uniknąć jednego incydentu sercowo-naczyniowego wciągu 5 lat wyniosła 37 a NNT aby uniknąć jednego przypadku nowotworu przełyku 1266. U mężczyzn odpowiednie wartości wyniosły 33 oraz 1082. U kobiet liczba chorych, których leczenie spowoduje szkodę (number needed to harm – NNH) wyniosła dla dodatkowego przypadku ostrej niewydolności nerek w ciągu 5 lat 434, dla umiarkowanej lub ciężkiej miopatii 259, dla umiarkowanej lub ciężkiej dysfunkcji wątroby 136, oraz dla zaćmy 33. NNH dla mężczyzn były zbliżone do obserwowanych u kobiet, za wyjątkiem miopatii gdzie NNH wynosił 91.
Łącznie wyniki analizy nie potwierdziły zależności pomiędzy leczeniem statynami a częścią z wymienianych w literaturze nie intencjonalnych pozytywnych działań statyn (z wyjątkiem raka przełyku). Wykazano również związek stosowania statyn z czterema wymienionymi negatywnymi konsekwencjami. Niezbędne jest jednak opracowanie narzędzi statystycznych umożliwiających ocenę ryzyka ich wystąpienia na poziomie indywidualnym a nie populacyjnym.
Opracowane na podstawie: BMJ / 20 maja 2010
Magdalena Lipczyńska