Nicoline Jochmann i wsp – Female-specific aspects in the pharmacotherapy of chronic cardiovascular diseases Eur Heart J 2005;26:1585
Na łamach European Heart Journal opublikowano artykuł przeglądowy poświęcony odrębnościom farmakoterapii chorób układu sercowo-naczyniowego u kobiet.
Jego autorzy podkreślają, że kobiety często reagują na leki sercowo-naczyniowe odmiennie niż mężczyźni. Jest to związane z różnicami fizjologicznymi, farmakokinetycznymi i farmakodynamicznymi.
Zależne od płci różnice w fizjologii obejmują niższy indeks masy ciała i mniejsze rozmiary narządów wewnętrznych. Powoduje to zmniejszenie objętości dystrybucji u kobiet. Ilość tkanki tłuszczowej jest większa u kobiet niż u mężczyzn, co z kolei zwiększa objętość dystrybucji dla leków lipofilnych. Zawartość wody u kobiet zmienia się w cyklu menstruacyjnym – wysokie stężenia estradiolu powodują retencję wody i sodu. Częstość rytmu serca jest u kobiet przeciętnie o 3-5 uderzeń wyższa, jednocześnie kobiety mają dłuższy skorygowany odstęp QT.
W badaniach farmakokinetycznych zaobserwowano wyższy klirens substratów CYP3A4 u kobiet (CYP3A4 uczestniczy w przemianach między innymi: atorwastatyny, lowastatyny, simwastatyny, diltiazemu, werapamilu i chinidyny). Płeć żeńska stanowi czynnik ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, które są o 50-70% częstsze u kobiet.
W praktyce różnice w farmakoterapii dotyczą między innymi beta-blokerów, których stężenia są u kobiet dwukrotnie wyższe. Leki powodują więc u nich większy spadek ciśnienia tętniczego i silniejsze zwolnienie akcji serca. Wpływ na śmiertelność po zawale serca i w niewydolności serca jest podobna. W przypadku inhibitorów ACE wyniki meta-analiz wskazują na mniejszą skuteczność tej grupy preparatów u kobiet, jednocześnie dwukrotnie częściej występuje u nich kaszel.
Podawanie naparstnicy wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością u kobiet z przewlekłą niewydolnością serca. Jego przyczynę stanowi najprawdopodobniej stosowanie relatywnie zbyt wysokich dawek tego leku. U kobiet istotnie częściej niż u mężczyzn po podawania leków antyrytmicznych obserwuje się torsades de pointes. Wpływ tego zjawiska na rokowanie nie został wyjaśniony. Podawanie aspiryny w prewencji wtórnej przynosi podobne korzyści mężczyznom i kobietom, natomiast w prewencji pierwotnej korzyści u kobiet są mniej jednoznaczne.
Opracowane na podstawie: European Heart Journal / 2005-08-15