Edward W. Boyer i Michael Shannon – The serotonin syndrome N Engl J Med 2005;352:1112
W New England Journal of Medicine ukazał się artykuł przeglądowy, którego tematyka powinna zaciekawić lekarzy praktyków. Autorzy opisują w nim zespół serotoninowy – stosunkowo mało znane, a potencjalnie śmiertelne powikłanie związane z farmakoterapią.
Zespół serotoninowy jest nieidiopatycznym, a więc możliwym do przewidzenia następstwem agonistycznego działania leków na ośrodkowe i obwodowe receptory dla serotoniny. Z uwagi na to, że wiedza lekarzy na temat tego powikłania bywa niepełna, a przebieg kliniczny może być łagodny i nieswoisty, trudno ocenić częstość jego występowania.
Do leków związanych z zespołem serotoninowym należą: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, inhibitory monoaminooksydazy, leki przeciwdrgawkowe, niektóre leki przeciwbólowe (w tym meperydyna, fentanyl, tramadol i pentazocyna), przeciwwymiotne i przeciwmigrenowe (sumatryptan).
Warto pamiętać, że omawiane powikłanie może być następstwem stosowania leków w dawkach terapeutycznych lub wynikiem interakcji pomiędzy lekami, które podawane osobno wiążą się z niskim ryzykiem jego wystąpienia.
Początek choroby jest ostry, a objawy pojawiają się wkrótce po podaniu dawki leku. Stwierdza się trzy główne rodzaje objawów: zaburzenia psychiczne, nadaktywność autonomiczną oraz zaburzenia nerwowo-mięśniowe. U typowego pacjenta ze średnio ciężkim zespołem serotoninowym występuje tachykardia, wzrost ciśnienia i hipertermia. Często obserwuje się wzmożoną perystaltykę, rozszerzenie źrenic i nadmierną potliwość. Wzmożenie odruchów ścięgnistych dotyczy szczególnie kończyn dolnych.
Leczenie polega na usunięciu przyczyny, podawaniu antagonistów receptorów dla serotoniny (12-32 mg cyproheptadyny w pierwszej dobie w dawkach podzielonych) i podtrzymywaniu funkcji życiowych. Podstawową rolę w usuwaniu objawów zespołu serotoninowego odgrywają benzodiazepiny.
Opracowane na podstawie: NEJM / 2005-03-17