W styczniu na szczególną uwagę zasługują następujące doniesienia
1. Costacou T., Orchard T.J.: Differential effect of glycemia on the incidence of hyperstension by sex, Diabetes Care, 2013, 36, 77-83.
2. Espeland M.A., Bryan R.N., Goveas J.S., Robinson J.G., Siddiqui M.S., Liu S., Hogan P.E., Casanova R., Coker L.H., Yaffe K., Masaki K., Rossom R., Resnick S.M.: Influence of type 2 diabetes on brain volumes and changes in brain volumes, Diabetes Care, 2013, 36, 90-97.
3. Doi Y., Ninomiya T., Hirakawa Y., Takahashi O., Mukai N., Hata J., Iwase M., Kitazono T., Oike Y., Kiyohara Y.: Angiopoietin-like protein 2 and risk of type 2 diabetes in a general Japanese population, Diabetes Care, 2013, 26, 98-100.
4. Lorenzo C., Hanley A.J.G., Wagenknecht L.E., Rewers M.J., Stefanovski D., Goodarzi M.O., Haffner S.M.: Relationship of insulin sensitivity, insulin secretion, and adiposity with insulin clearance in a multiethnic population, Diabetes Care, 2013, 36, 101-103.
5. Saisho Y., Butler A.E., Manesso E., Elashoff D., Rizza R.A., Butler P.C.: b-cell mass and turnover in humans, Diabetes Care, 2013, 36, 111-117.
6. Smiechowski B.B., Azoulay L., Yin H., Pollak M.N., Suissa S.: The use of metformin and the incidence of lung cancer in patients with type 2 diabetes, Diabetes Care, 2013, 36, 124-129.
7. Wang X., Bao w., Liu J., OuYang Y-Y., Wang D., Rong S., Xiao X., Shan Z-L., Zhang Y., Yao P., Liu L-G.: Inflammatory markers and risk of type 2 diabetes, Diabetes Care, 2013, 36, 166-175.
8. Jobs E., Riserus U., Ingelsson E., Sundstrom J., Jobs M., Nerpin E., Iggman D., Basu S., Larsson A., Lind L., Arnlov J.: “Serum cathepsin S is associated with decreased insulin sensitivity and the development of type 2 diabetes in a community-based cohort of elderly men, Diabetes Care, 2013, 36, 163-165.
9. Jaiswal M., Urbina E.M., Wadwa R.P., Talton J.W., D’Afostino R.B., Hamman R.F., Fingerlin T.E., Daniels S., Marcovina S.M., Dolan L.M., Dabelea D.: Reduced heart rate variability among youth with type 1 diabetes, Diabetes Care, 2013, 36, 157-162.
Ad. 1. Nadciśnienie tętnicze jest czynnikiem ryzyka zgonu zarówno u chorych na cukrzycę jak i w populacji ogólnej. U chorych na cukrzycę typu 1 nadciśnieniu towarzyszy wzrost ryzyka rozwoju powikłań zarówno makro- jak i mikronaczyniowych. Chorym tym towarzyszy również wzrost ryzyka zgonu. Jak więc widzimy, właściwa kontrola ciśnienia tętniczego jest niezwykle istotnym elementem leczenia chorych na cukrzycę.
Wśród czynników zwiększających ryzyko wzrostu ciśnienia tętniczego wymienić należy otyłość, brak aktywności fizycznej, nadmierne spożycie alkoholu, zwiększone spożycie sodu w diecie oraz małe spożycie warzyw i owoców. Hiperglikemia jest kolejnym czynnikiem wpływającym na wzrost ciśnienia tętniczego jak również na wzrost ryzyka rozwoju sztywności naczyń krwionośnych. Badaniami w których wykazano, iż wzrost ryzyka nadciśnienia tętniczego towarzyszy cukrzycy typu 1 były: badanie DCCT i badanie EDIT.
Autorzy Costacou T., Orchard T.J. w pracy pt.: „Differential effect of glycemia on the incidence of hyperstension by sex” opublikowanej w Diabetes Care, 2013, 36, 77-83 analizowali, czy ryzyko rozwoju nadciśnienia i innych powikłań u chorych na cukrzycę typu 1 jest zależne od płci badanych.
Autorzy badaniem objęli 510 chorych na cukrzycę typu 1 wyjściowo bez nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie rozpoznawano w momencie, kiedy wynosiło > 140/90 mmHg lub jeżeli chorzy wymagali stosowania leków hipotensyjnych na dwóch kolejnych wizytach.
Autorzy wykazali, ze ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego jest wyższe u mężczyzn aniżeli u kobiet (odpowiednio u 43,2% i 35,4%, p=0,02). Autorzy dowiedli również znamiennej zależności pomiędzy HbA1c a ryzykiem rozwoju nadciśnienia u mężczyzn (OR = 1,48, 95% CI, 1,28-1,71).
Autorzy wnioskują, że hiperglikemia jest czynnikiem ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego, a afekt ten widoczny jest szczególnie u mężczyzn chorych na cukrzycę typu 1.
Ad. 2. Wiele czynników wpływa na pogorszenie czynności mózgu u chorych na cukrzycę typu 2. Wśród nich wymienia się zaburzenia regulacji energetycznej, stany zapalne, zaburzenia perfuzji, stres oksydacyjny oraz odkładanie się patologicznych białek. Ponadto, u chorych na cukrzycę objętość mózgu jest mniejsza, zaś ilość istotnych białek większa. W wieloletnich badaniach, w których zmiany w mózgu badano przy użyciu rezonansu magnetycznego wykazano, że u chorych na cukrzycę typu 2 dochodzi do atrofii mózgu. Często towarzyszą jej zaburzenia lipidowe, wzrost ciśnienia tętniczego oraz wzrost BMI.
Autorzy Espeland M.A., Bryan R.N., Goveas J.S., Robinson J.G., Siddiqui M.S., Liu S., Hogan P.E., Casanova R., Coker L.H., Yaffe K., Masaki K., Rossom R., Resnick S.M. w doniesieniu pt.: Influence of type 2 diabetes on brain volumes and changes in brain volumes (Diabetes Care, 2013, 36, 90-97) poszukiwali powiązań pomiędzy cukrzycą typu 2 a zmianami w objętości mózgu oraz zaburzeniami czynności poznawczych.
Autorzy badaniem objęli 1366 kobiet w wieku 72 – 89 lat. U wszystkich badanych wykonano badanie mózgu rezonansem magnetycznym. U 698 kobiet uzyskany wynik porównano z uzyskanym po 4,7 latach. Wśród badanych 10,6% kobiet cierpiało z powodu cukrzycy. Kobiety miały wyjściowo znacznie mniejszą objętość mózgu (0,6%, p = 0,05), jak również mniejszą ilość istoty szarej (1,5%, p = 0,01). Wykazano, że u chorych na cukrzycę ogniska niedokrwienia zarówno w istocie białej jak i szarej były istotnie większe. Po obserwacji wykazano, że zmniejszyła się objętość mózgu oraz doszło do wzrostu ilości ognisk niedokrwienia.
Autorzy po przeprowadzeniu badania doszli do wniosku, że u chorych na cukrzycę typu 2 dochodzi do zmniejszenia objętości mózgu oraz do zmniejszenia objętości istoty szarej. U chorych na cukrzycę nie dochodzi natomiast do zmniejszenia objętości istoty białej jednakże w sposób istotny zwiększa się objętość ognisk niedokrwienia mózgu.
Ad. 3. Angiopoietin – like 1 protein 2 (ANG1 PTL2) jest białkiem strukturalnie podobnym do angiopoetyny. ANG1PLT2 znajduje się na komórkach tłuszczowych. Białko to jest czynnikiem łączącym się z otyłością i insulinoopornością. U ludzi wykazano powiązania pomiędzy ANG1PTL2 i otyłością oraz istniejącym stanem zapalnym. Dotychczas nie badano zależności pomiędzy stężeniem ANGPTL2, a ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2.
Autorzy Doi Y., Ninomiya T., Hirakawa Y., Takahashi O., Mukai N., Hata J., Iwase M., Kitazono T., Oike Y., Kiyohara Y. w artykule: „Angiopoietin-like protein 2 and risk of type 2 diabetes in a general Japanese population” (Diabetes Care, 2013, 26, 98-100) za cel postawili sobie znalezienie zależności pomiędzy ANGPTL2, a ryzykiem rozwoju typu 2 cukrzycy.
Badaniem objęto 2164 Japończyków w wieku 40 – 79 lat bez cukrzycy i obserwowano ich przez 7 lat. U wszystkich badanych określono stężenie ANGPTL2. W trakcie obserwacji 215 osób rozwinęło cukrzycę typu 2.
Autorzy wykazali, że u osób ze stężeniem ANGPTL2 w górnym kwartylu występowało istotnie wyższe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 niż u osób ze stężeniem ANGPTL2 w dolnym kwartylu (OR=1,80, 95% CI, 1,14-2,85, p=0,01).
Autorzy wnioskują zatem, że podwyższonemu stężeniu ANGPTL2 towarzyszy wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.
Ad. 4. W badaniach dotychczas prowadzonych wykazano, że klirens insuliny jest zmniejszony u chorych z insulinoopornością. Autorzy Lorenzo C., Hanley A.J.G., Wagenknecht L.E., Rewers M.J., Stefanovski D., Goodarzi M.O., Haffner S.M. w pracy: Relationship of insulin sensitivity, insulin secretion, and adiposity with insulin clearance in a multiethnic population, która ukazała się w Diabetes Care, 2013, 36, 101-103 badali, czy klirens insuliny jest zależny od płci, rasy oraz różnych stadiów tolerancji glukozy.
Autorzy u 1295 osób określili insulinowrażliwość, odpowiedź insuliny (HR) oraz metaboliczny klirens insuliny (MCRI).
Na tej podstawie wykazano, ze MCRI koreluje dodatnio z insulinowrażliwością, zaś ujemnie z AIR i otyłością.
Autorzy przypuszczają, iż wrażliwość na insulinę, wydzielanie insuliny oraz otyłość korelują z klirensem insuliny.
Ad. 5. Częstość zachorowań na cukrzycę typu 2 wzrasta z wiekiem oraz wraz z pojawiającą się otyłością. Powodem tego stanu rzeczy jest apoptoza komórek beta. Badania w tym zakresie przeprowadzono u gryzoni natomiast nie u ludzi. Wyniki u ludzi mogą być zupełnie inne. A dlaczego? Po pierwsze dlatego, iż u ludzi otyłych zwłaszcza wzrasta ilość komórek beta. Ponadto wzrasta także apoptoza tychże komórek. Wreszcie ich ilość maleje z wiekiem, podobnie jak z wiekiem maleje ich czynność. Czynność egzokrynna maleje po 60 roku życia, czego nie wiemy w odniesieniu do komórek beta.
Autorzy Saisho Y., Butler A.E., Manesso E., Elashoff D., Rizza R.A., Butler P.C. w pracy zatytułowanej: „b-cell mass and turnover in humans” (Diabetes Care, 2013, 36, 111-117) za cel postawili sobie znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy masa komórek beta, apoptoza komórek beta i replikacja komórek beta maleją z wiekiem oraz przy otyłości.
Autorzy przebadali trzustki 167 chorych na cukrzycę w wieku 20 – 102 lat. Wśród badanych 53 osoby były szczupłe, zaś 61 osób było otyłych.
Autorzy wykazali, że masa komórek beta rośnie wraz z otyłością z 0,8g do 1,29g, czynność egzogenna trzustki ulega pogorszeniu wraz z wiekiem, jednakże czynność komórek beta nie pogarsza się w miarę upływu lat. Czynność replikacyjna komórek beta lub apoptoza tych komórek również nie ulegają zmianie wraz z wiekiem.
Autorzy podsumowują stwierdzeniem, iż u osób otyłych ilość komórek beta ulega zwiększeniu o około 50%, jednakże ilość komórek beta nie ulega zmianie wraz z wiekiem.
Ad. 6. Metformina jest pierwszym lekiem stosowanym wleczeniu chorych na cukrzycę typu 2. W badaniach dotychczas przeprowadzonych wykazano, że ryzyko rozwoju powikłań jest istotnie niższe u chorych leczonych tym lekiem. Przeprowadzono niewiele badań na temat ryzyka rozwoju raka płuc u chorych na cukrzyce typu 2 leczonych metforminą. W jednym z nich wykazano zmniejszenie ryzyka rozwoju raka płuc o 45% podczas, gdy w innych badaniach nie wykazano istotnej statystycznie różnicy.
Autorzy Smiechowski B.B., Azoulay L., Yin H., Pollak M.N., Suissa S. w pracy pt.: „The use of metformin and the incidence of lung cancer in patients with type 2 diabetes” opublikowanej na łamach Diabetes Care, 2013, 36, 124-129 badali czy stosowanie metforminy wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju raka płuc u chorych na cukrzycę typu 2.
Autorzy do badania włączyli populację chorych na cukrzycę rozpoznaną w latach 1988-2009. W konsekwencji tego, do badania włączono 115.923 chorych leczonych doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi. W grupie tej u 1061 osób rozpoznano raka płuca. Autorzy wykazali, że stosowanie metforminy nie wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju raka płuca (OR=0,94, 95% CI, – 0,76-1,17).
Ad. 7. Szybko wzrasta ilość chorych na cukrzycę typu 2. Choroba ta stała się obecnie problemem społecznym. Towarzyszy jej wzrost ryzyka rozwoju powikłań dotyczących zarówno małych jak i dużych naczyń krwionośnych. Wszystko to sprawia, iż wzrasta chorobowość i śmiertelność tej grupy chorych. Około 1/3 chorych na cukrzycę nie wie o swojej chorobie. Ze wstępnych informacji wynika, że tworzący się proces zapalny może odgrywać rolę pośrednią w patogenezie cukrzycy typu 2. W dotychczas przeprowadzonych badaniach wykazano, że wzrost stężenia IL-6 i CRP wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. IL-6 jest prozapalną cytokiną syntetyzowaną przez liczne komórki w organizmie w tym przez leukocyty, komórki śródbłonka oraz adipocyty. CRP z kolei jest białkiem ostrej fazy syntetyzowanym w wątrobie.
Autorzy Wang X., Bao w., Liu J., OuYang Y-Y., Wang D., Rong S., Xiao X., Shan Z-L., Zhang Y., Yao P., Liu L-G. w pracy pt.: „Inflammatory markers and risk of type 2 diabetes” opublikowanej w Diabetes Care, 2013, 36, 166-175 postanowili na podstawie przeglądu prospektywnych badań zbadać, czy istnieją powiązania pomiędzy stężeniem IL-6 i CRP, a wzrostem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.
Do badania włączono wyniki badań opublikowanych do 10 lutego 2012 roku w bazach: PubMed, EMBASE Isi Web of Knowledge i Cochrane Library. Do badania włączono ostatecznie 10 prospektywnych badań obejmujących 19709 uczestników. Autorzy wykazali zależność pomiędzy stężeniem IL-6 a ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 (OR=1,31, 95% CI, 1,17-1,46). Do badań metaanalitycznych włączono 22 badania kohortowe obejmujące 40735 uczestników i na tej podstawie wykazano związek pomiędzy stężeniem CRP, a ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 (OR=1,26, 95% CI, 1,16-1,35).
Reasumując, analiza autorów wykazała ścisłą korelację pomiędzy stężeniem IL-6 i CRP a ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2.
Ad. 8. Adipokiny są to prozapalne cytokiny syntetyzowane w tkance tłuszczowej. Sugeruje się, że biorą one czynny udział w insulinooporności oraz zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy. Wykazano dotychczas, iż katepsyna S to adipokicytokina, która jest syntetyzowana i wydzielana przez adipocyty osób otyłych. Sugeruje się także, że katepsyna S jest regulatorem insulinoopornosci.
Autorzy Jobs E., Riserus U., Ingelsson E., Sundstrom J., Jobs M., Nerpin E., Iggman D., Basu S., Larsson A., Lind L., Arnlov J. w artykule: “Serum cathepsin S is associated with decreased insulin sensitivity and the development of type 2 diabetes in a community-based cohort of elderly men” (Diabetes Care, 2013, 36, 163-165) analizowali zależność pomiędzy stężeniem katepsyny S, insulinoopornością, zaburzeniami wydzielania insulin, a ryzykiem rozwoju cukrzycy.
Autorzy przeprowadzili badania u 905 uczestników badania Uppsala Longitudinal Study of Adult Men w wieku 71 lat. U badanych określono stężenie katepsyna S, insulino wrażliwość oraz wydzielanie insuliny. Na tej podstawie wykazano, że 6 pacjentów rozwinęło cukrzycę po 6 latach obserwacji. Wykazano także, że wyższemu poziomowi katepsyna S towarzyszył wzrost insulinooporności. Towarzyszył mu również wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy (OR=1,48, 95% CI, 1,08-2,01, p=01).
Autorzy wnioskują zatem, iż wzrost stężenia katepsyny S powoduje pojawienie się zaburzeń regulacji glukozy oraz zaburzeń metabolizmu insuliny.
Ad.9. Autonomiczna sercowa neuropatia (CAN) jest jednym z późnych powikłań cukrzycy. Przebiega ona przez długi czas bezobjawowo. Chorzy nią dotknięci mają 3,4 raza większe ryzyko zgonu aniżeli osoby bez tego powikłania. Markerem neuropatii autonomicznej sercowej jest zmniejszona zmienność rytmu serca (HRV), która powoduje wzrost ryzyka wystąpienia bezobjawowego niedokrwienia mięśnia sercowego, nagłego zgonu i niemego niedokrwienia mięśnia sercowego. CAN jest rozpoznawana zwykle w ciągu roku od rozpoznania cukrzycy typu 2 i 2 lata od rozpoznania cukrzycy typu 1. CAN występuje u 36% chorych z typem 1 cukrzycy.
Autorzy Jaiswal M., Urbina E.M., Wadwa R.P., Talton J.W., D’Afostino R.B., Hamman R.F., Fingerlin T.E., Daniels S., Marcovina S.M., Dolan L.M., Dabelea D. w doniesieniu: „Reduced heart rate variability among youth with type 1 diabetes” (Diabetes Care, 2013, 36, 157-162) za cel postawili sobie ustalenie jaka jest częstość występowania HRV u młodzieży cierpiącej na cukrzycę typu 1 w porównaniu do młodzieży nie chorującej na cukrzycę.
Autorzy do badania włączyli 354 młodych chorych z cukrzycą typu 1 (średni wiek 18,8n lat, średni czas trwania cukrzycy 9,8 lat, z HbA1c 8,9%) i porównali ich z grupa 176 młodych osób bez cukrzycy.
Badania wykazały, że u chorych z cukrzycą doszło do zmniejszenia HRV o 10,09 ms oraz stwierdzono w tej grupie osób przewlekłe uszkodzenie układu parasympatycznego. Autorzy wykazali również, że ryzyko zaburzeń układu autonomicznego było większe u osób starszych, u kobiet, u osób z wyższym LDL-cholesterolem oraz z wyższym stężeniem tri glicerydów. Chorzy na cukrzycę typu 1 z HbA1c ≥ 7,5% mieli znamienni gorsze parametry HRV niż osoby zdrowe. Z kolei parametry osób chorych na cukrzycę typu 1 z HbA1c < 7% nie różniły się od parametrów osób zdrowych.
Autorzy wnioskują więc, iż u chorych na cukrzycę typu 1 dochodzi do rozwoju neuropatii autonomicznej serca na skutek zmniejszenia HRV i upośledzenia czynności układu przywspółczulnego. Autorzy sugerują, że głównym czynnikiem prowadzącym to takiego stanu jest wzrost glikemii.
prof. dr hab. n. med. Władysław Grzeszczak